İnternetin bir sonraki çağı olan “Metaverse”, sürükleyici, birlikte çalışabilir ve senkronize bir dijital dünya olan farklı teknolojilerin birleşmesi ile birlikte geliyor. Metaverse için standart bir tanım hâlâ geliştirilme aşamasında olsa da, uzmanlar internetin bu yeni çağının muhtemelen mevcut sosyal ve ekonomik yapıları bozacağı ve dönüştüreceği konusunda hemfikir. Metaverse, daha sürükleyici, empatik sosyal deneyimlerden küresel eğitime kadar çok önemli fırsatlara erişim imkanı sunarken aynı zamanda yeni zorlukları da yanında getiriyor.
Bu bağlamda, Mayıs 2022’de Dünya Ekonomik Forumu, Metaverse’i Tanımlama ve İnşa Etme girişimini başlattı. Girişimin amacı, büyük metaverse paydaşları arasında fikir birliğini ilerletmek ve ekonomik olarak uygulanabilir, birlikte çalışabilir, güvenli, eşitlikçi ve kapsayıcı bir metaverse geleceğine katkıda bulunmaktır. Girişim bunu iki yoldan yapmaktadır: yönetişim ve ekonomik ve sosyal değer yaratma.
Değer yaratma yolu ile, endüstriyel ve kurumsal metaverse fırsatları ve tüketicilere bakarak Metaverse’ün gelişimiyle birlikte gelecekteki erişimi, kapsayıcılığı, sürdürülebilirliği ve refah konuları araştırılmaktadır.
Bu arada, yönetişim ile de, paydaşların potansiyel sosyo ekonomik zararları azaltılırken, metaverse için liderlik etme konusunda güçlendirebilecek yönetişim çerçevelerine odaklanılmaktadır. Accenture Genel Müdürü ve Global Yazılım ve Platform Lideri Kevin Collins, akademi, sivil toplum, hükümet ve iş dünyasından uzmanlarla istişare yoluyla Forum düzenleyerek, “birlikte çalışabilirlik”, “gizlilik, güvenlik ve emniyet” ve “kimlik” ile ilgili temaları keşfetmeye başladı.
Dünya Ekonomik Forumu tarafından Accenture ile işbirliği içinde yazılan bu ilk brifing belgesi, verilerin birlikte çalışabilir altyapılar aracılığıyla dolaşabilmesi, katılımcıların kendilerini, varlıklarını ve yarattıkları şeyleri taşıyabilmeleri ve bu platformlar arasında içerik denetimi gibi işbirliği ve güvenliğin sağlanmasını amaçlamaktadır.
Metaverse’ ün sorunsuz bir şekilde çalışması için, kullanıcıların hareket edebilmesi, birşeyler yaratması, işlem yapması ve farklı platformlara ve yerleşim bölgelerine katılması için değişik seviyelerde birlikte çalışabilirlik gerekmektedir.
Genel olarak, Metaverse’i Tanımlama ve İnşa Etme girişimi, akademi, sivil toplum, hükümet, teknoloji ve iş dünyasından 100’den fazla uzmandan oluşan küresel, çok sektörlü bir çalışma grubunu bir araya getirdi. Bu girişim çerçevesinde yayınlanan tüm görüşler, kılavuzlar, bu çalışma grubu tarafından birlikte tasarlanmakta ve yönlendirilmektedir. Metaverse üzerine çok paydaşlı tartışmalar, insan odaklı bir metaverse tasarlamak ve inşa etmek için gerekli olan sektörler arası küresel işbirliğini harekete geçirmede kritik bir rol oynamaktadır.
Bu yayın, bu konuyu aydınlatmayı amaçlamaktadır ancak Metaverse ile ilgili kapsamlı bir görüş sağlama iddiasında değildir.
Özet :
Matthew Ball’un Metaverse vizyonu, “bireysel mevcudiyet duygusu ve verilerin sürekliliği ile etkili bir şekilde sınırsız sayıda kullanıcı tarafından eş zamanlı ve ısrarlı bir şekilde deneyimlenebilen, gerçek zamanlı olarak işlenmiş 3B sanal dünyaların büyük ölçüde ölçeklenmiş ve birlikte çalışabilir, kimlik, geçmiş, yetkiler, nesneler, iletişim ve ödemeler gibi verilerin sürekliliğini içeren bir ağıdır.” Bu gerçek zamanlı işlenmiş dünyalara, genişletilmiş gerçeklik (XR) teknolojileri, masaüstü bilgisayarlar, tabletler ve akıllı telefonlar gibi cihazlarla erişilmesi bekleniyor.
Bu analizde, Metaverse’deki birlikte çalışabilirlik, sorunsuz deneyimler, gelişme ve ekonomiler için muazzam fırsatlar ve değerler sunabilir.
- Sürtünmesiz deneyimler, kullanıcıların ilgili veri, dijital varlık ve kimlikleriyle fiziksel ve dijital dünya arasında geçiş yapmasına olanak tanır.Bu, daha fazla tüketici katılımını kolaylaştırabilir aynı zamanda endüstriyel uygulamaların yanı sıra kurumsal verimlilik de sağlayabilir.
- Araçların standardizasyonu ve birlikte çalışabilirlikten kaynaklanan tek tip geliştirme uygulamalarının oluşturulması ve benimsenmesi, paydaşların sorunsuz geliştirmelerden faydalanmalarını sağlayabilir veya tüketici, kurumsal ve endüstriyel etkileşim paradigmalarında verimlilik ve maliyet tasarrufu sağlayan ağ etkilerine imkan sağlar.
- Sürtünmesiz ekonomiler, birlikte çalışabilirlik gizlilik güvenliğini ve emniyeti dengelerse. sağlıklı rekabet yoluyla pazar katılımı işlem verimliliği ve güveni sağlar ve daha fazla erişime izin verir.
- Bu tür yeni pazar fırsatları, yeni potansiyel gelir akışları, yeni kitlelere erişim ve kurumsal ortaklıklar ve endüstriyel lojistik için olası bağlantı noktaları sağlarken mevcut ölçek ekonomilerinden faydalanabilecektir.
Bu sürtünmesiz duruma ulaşmak için, Metaverse’in sistem genelinde iyi bir birlikte çalışabilirliği, gizlilik, güvenlik ve emniyet gibi çıkarları göz önünde bulundurmalıdır.
Metaverse’in sınırsız doğası göz önüne alındığında, tasarım seçimleri, en iyi uygulamalar, standartlar ve yönetim faaliyetleri konusunda fikir birliğine varmak için çok paydaşlı ve çok taraflı işbirliği gerekecektir.
Sorumlu metaverse birlikte çalışabilirliğini etkinleştirmek için paydaşların teknik, kullanım ve yargı konularını dikkate alması gerekir.
- Teknik birlikte çalışabilirlik tasarımı, hem donanım hem de yazılım düzeylerinde ağ kısıtlamaları, varlık sahipliği, fikri mülkiyet korumaları, ödemeler, kimlik, veri gizliliği ve güvenlik endişeleri gibi konuları ele alır.
- Bu arada, kullanım birlikte çalışabilirliği, kullanıcıları tasarımın merkezinde tutar ve adil deneyimler sağlamak için Metaverse’ü küresel, kapsayıcı ve demografik olarak oluşturur.
- Son olarak, yargı alanında birlikte çalışabilirlik, tüm veri tedarik zinciri ve bölgeler, endüstriler ve ülkeler için en iyi uygulamaları ve standartları içermelidir.
Bu brifing belgesindeki bulgular, gelecekteki bir yönetişim teknik incelemesine bilgi verecek daha ileri araştırmalar için bir temel oluşturur. Tanıtım belgesi, gelecekteki gizlilik, güvenlik, emniyet ve kimlik brifing kağıtlarından gelenlerle birlikte çalışabilirlik için olanlar da dahil olmak üzere önerilerde bulunacaktır.
Giriş
Birlikte çalışabilirlik ve bu kavramın ve Metaverse ile birlikte kimlik, gizlilik, güvenlik konuları ile ilişkisi:
Bloomberg, 2024 yılında Metaverse ticaretinin 800 milyar dolar olacağını öngörüyor. İnternetin bugünkü haline benzer şekilde, Metaverse’in potansiyelinin birçok formu işbirlikteliğe bağlıdır. Bu brifing belgesi, birlikte çalışabilirlik çalışma örneklerini vurgulayarak sırları ortadan kaldırmayı, anahtar zorlukları belirlemeyi ve yöneticiler, devletler ve toplumun çeşitli taraflarının işbirliği yapmasına ve insan-öncelikli tasarım seçeneklerini yapmasına olanak tanımayı amaçlar.
Anahtar kavramlar:
Metaverse: Gerçek zamanlı olarak oluşturulan devasa ölçekte ve birlikte çalışabilirliğe açık bu 3D sanal dünyalar ağı bir kişisel varoluş duygusu olan ve veri devamlılığına sahip (kimlik, tarih, haklar, nesneler, iletişim ve ödemeler gibi) efektif olarak sınırsız sayıda kullanıcı tarafından eş zamanlı olarak ve sürekli olarak deneyimlenebilir. (Matthew Ball)
Metaverse hissedarları: Akademi, devlet, iş dünyası ve sivil toplumdan tedarikçiler, yaratıcılar, katılımcılar ve diğer bireyler.
İnsan öncelikli metaverse: Bireyin insani ihtiyaçlarını önceleyen ve sonuç olarak, kişilerin verilerinin arkasındaki insanları saygı duyacak destekleyici tasarım seçeneklerini, araçları ve etkileşimleri entegre eden bir metaverse. Bu, bireyi mimari ve güvenlik başta olmak üzere gizlilik, kimlik ve güvenlik kararlarından öteye geçirir.
Birlikte çalışabilirlik: Sistemler, platformlar, ortamlar ve teknolojiler arasında hareket, işlemler ve katılımı mümkün kılmak için veri ve sonuç olarak ortaya çıkan bilgilerin etkileşim, değişim ve kullanımına olanak tanıyan kapasite.
Web3: Verilerin varlık, doğruluk ve değerini belirlemekte yardımcı olacak merkezsiz teknolojiler, protokoller ve standartların oluşmakta olan bir portföyünü tanımlar.
Web 3.0: Dünya Çapında Web’in gelişiminin üçüncü aşaması. Kullanıcılar ve arkadaşları arasındaki doğrudan etkileşimleri aracılar olmadan mümkün kılan daha güvenli, şeffaf ve açık bir internet deneyimi yaratmak için dağıtılmış sistemlere odaklanan bir evrimdir.
Genişletilmiş gerçeklik: Artırılmış gerçeklik (AR), sanal gerçeklik (VR) ve karışık gerçeklik (MR) gibi üç boyutlu teknolojileri içeren bir çatı terimidir.
Metaverse, uzatılmış gerçeklik (XR), yapay zeka (AI), internet ve dijital ikizler gibi şeylerin çeşitli teknolojiler tarafından desteklendiği üç boyutlu deneyimler yaratır. Birçok uzman, Metaverse’in dijital platformların doğal evrimi olduğunu ve Web3 teknolojilerinin ve Web 3.0 ın bunun için anlamlı fırsatlar ve kritik meydan okumalar sunarak mevcut sosyal deneyimleri ve dijital ekonomileri transforme etme olasılığının yüksek olduğunu kabul eder. Metaverse’deki birlikte çalışabilirlik, o sosyal deneyimlerin ve dijital ekonomilerin nasıl değiştiğinin anahtar rolünü oynayacaktır.
Deneyim Yönetim Tabakası
Koruyucu parmaklıklar – İşbirliği
Paydaş Katılım Tabakası
Erişim – Hareketlilik – İşlemler – Oluşturma
Veri ve Altyapı Tabakası
Bilgi İşlem – Ağlar
Dikkate alınması gereken hususlar:
Her seviyedeki uyumluluk rehberliği, standartlar, en iyi uygulamalar vb. üç temel alanı dikkate almalıdır:
- Teknik birlikte çalışabilirliği
- Kullanım birlikte çalışabilirliği
- Yargı yetkisi birlikte çalışabilirliği
Bunlar metaverse içindeki yerler ve paydaşların varlıkları, verileri ve kimlikleri için geçerlidir.
Birlikte çalışabilirlik başlangıçta sadece teknik açıdan ele alınması gereken bir konu gibi görünse de çok daha geniştir ve kullanım ve yargı alanları arasında da dikkate alınmasını gerektirir. Bu kilit alanların her biri yönetim kararlarını, katılım yeteneklerini, verileri ve altyapı tasarımını etkileyecektir.
Temel olarak, birlikte çalışabilirlik altyapılar arasında değiş tokuş yapılmasını sağlamak, katılımcıların erişim, taşıma, işlem yapmasına izin vermek ve dijital (ve fiziksel) içinde ve karşısında dünyalar oluşturmak için verilere bağlıdır.
Metaverse’in alt katman katılımının, veri ve altyapısının güvenli, kapsayıcı, adil ve ekonomik olarak uygulanabilir olmasını sağlamak için deneyim yönetim tabakasında diğer tabakaların işbirliğinin gerçekleşmesi son derece önemlidir.
Birlikte çalışabilirlik paydaşların istihdam edebileceği, dijital pazarlarda ve deneyimlerde katılım, çalışma ve oynamak için erişimi sağlayan, sosyal, gizlilik, güvenlik ve finansal ağ etkilerinden etkilenen, gerçek hayattaki deneyimleri yeni yollarla genişleterek kullanıcılara değer sağlayan bir araç veya değer koludur.
Standartlar:
Standartlar, uygulayıcılar tarafından ürün ve hizmetlere rehberlik ve spesifikasyonlar sağlamak için kullanılan çok boyutlu araçlardır. Birlikte çalışabilirlik standartları, birlikte çalışabilirliğin nasıl, ne zaman ve nerede olacağı konusunda ve birlikte çalışabilirliğin kullanılabildiği ve kullanılmaması gereken durumlarda rehberlik sağlayacaktır. Birlikte çalışabilirlik için standartların olmaması, parçalanmış sistemlere neden olabilir.
Metaverse’i oluşturmak, tasarım seçeneklerinin yukarıda verilen tabakalar arasında hassas bir etkileşimini gerektirir.
Metaverse tabakaları -> İşbirlikteliği <-> Emniyet <-> Gizlilik -> Güvenlik
Birlikte çalışabilirlik tasarım seçenekleri, aynı zamanda gizlilik, güvenlik, güvenlik ve kimlik ihtiyaçlarını da dikkate alan esnek sistemler oluşturmak için dengelemeye tabi tutulmalıdır. İşbirlikteliği her zaman istenen bir durum olmayabilir. Doğal olarak çelişmeyen şeyler olmasına rağmen, sadece tek bir değerin maksimize edilmesi -örneğin birlikte çalışabilirlik- diğer hedeflere ulaşmayı zedeleyebilir. Örneğin, güvenliği değer olarak dengelemeden uyumluluğu aşırı indexlemek, çocukları istenmeyen içeriğe maruz bırakabilir ve istenen güvenlik ve gizlilik seviyeleri arasında bir dengesizlik oluşturabilir.
Tasarım seçimlerinin ve değer kaldıraçlarının hassas etkileşimi göz önüne alındığında – standartlar, rehberlik, en iyi uygulamalar ve diğer araçlar zamanında olmalı ve bağımsız olarak oluşturulmamalıdır. Hissedarların – sağlayıcılar, yaratıcılar, sivil toplum ve katılımcılar – hem resmi hem de gayri resmi olarak, Metaverse’in potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için önce insan birlikte çalışabilirliği en iyi uygulamalarını ve standartlarını birlikte geliştirmek için işbirliği yapmaları kritik bir husustur.
Tedarikçiler: Metaverse için altyapıyı ve cihazları oluşturan teknoloji, platform ve servis sağlayıcılar.
Katılımcılar: Metaverse’in son kullanıcıları olarak da bilinen kişiler; içerik oluşturucuların sağlayıcılar tarafından oluşturulan deneyimlerine katılırlar.
Yaratıcılar: İçerik ve deneyim üreticileri; sağlayıcıların kullanıma sunduğu platformlarda katılımcılar için içerik oluştururlar.
Topluluk: Toplum, yaratıcıların, katılımcıların ve sağlayıcıların içinde yaşadığı ve gerçek hayatta etkileşime girdiği toplulukların tezahürüdür. Akademiden, hükümetten, özel ve kamu işletmelerinden ve genel olarak vatandaşlardan bireyleri kapsar.
Bölüm 1
- Birlikte çalışabilirliği ve fırsatlarını vurgulamak
Birlikte çalışabilirlik; tedarikçilere, yaratıcılara, sivil topluma ve katılımcılara değer vermek için deneyimleri, gelişimi ve ekonomileri dönüştürme potansiyeline sahiptir.
Aşağıda potansiyel son durum fırsatları özetlenirken, bu hedef durumların Web 2.0’da gösterilenlerin ötesinde birlikte çalışabilirlik ve teknik yürütme düzeylerine ihtiyaç duyacağını yansıtmak esastır. Mevcut zorlukların üstesinden gelmek, mevcut yönetişim ile uyum sağlamak ve tamamen yeni endüstri uygulamaları üzerinde işbirliği yapmak, Metaverse’in 2.5D ve 3D gereksinimlerini karşılamak için dikkatli bir mimari gerektirir. Menfaat sahipleri, bu birlikte çalışabilirlik tasarım seçeneklerini işbirliği içinde ele alarak, birlikte çalışabilirliğin sağladığı piyasa değerinden yararlanabilirler.
A.Sürtünmesiz deneyimlere doğru
Metaverse, katılımcıların XR teknolojileri; artırılmış gerçeklik (AR), karma gerçeklik (MR) ve sanal gerçeklik (VR) ile bilgisayarlar, tabletler ve telefonlar gibi diğer erişim noktaları üzerinden erişim kolaylığı yoluyla teknoloji ve gerçekliği harmanlamasına olanak tanır.
Birlikte çalışabilirlik, bir bireyin fiziksel veya dijital dünyada nerede olabileceğinden veya nereye gideceğinden bağımsız olarak gelişmiş süreklilik ve bir mevcudiyet duygusu sağlayarak metaverse deneyimine katkıda bulunur. Birlikte çalışabilirlik, tüketicilerden kurumsal kuruluşlara, endüstriyel uygulamalara ve bunların bireysel veya toplu varlıklarına kadar tüm kullanıcıların ilgili verileriyle fiziksel ve dijital dünya arasında hareket etmesini sağlar. Bunun örnekleri, aşağıdakilerin birlikte çalışabilirliğini içerebilir:
- Mal varlığı
Katılımcıların varlıkları bir alandan diğer alanlara hem dijital hem de fiziksel olarak getirmeleri ve kullanmaları sağlanır – örneğin bir alıcı, dijital cüzdanını başka bir sağlayıcı tarafından barındırılan sanal bir dünyaya taşımak istediğinde. Birlikte çalışabilir ortamlarda bir avatar tarafından giyilebilen veya gerçek hayatta birey tarafından giyilebilen hem fiziksel hem de dijital bir konser tişörtü satın almak için fiat para birimi veya diğer dijital para birimleriyle ödeme yapmak için (mevcut) ödeme yöntemlerini kullanıyorlar.
- Kimlik Doğrulaması
Katılımcılar, deneyimlere erişirken yalnızca en önemli veya gerekli verileri sağlayarak veri paylaşımı tercihlerini belirleme olanağına sahiptir. Bir kullanıcı, güvenilir bir üçüncü taraf aracı ya da merkezi olmayan veri depoları ile öz yönetimi seçerek birden çok farklı bağımsız hizmet, cihaz, platform ve sistemde kimlik doğrulaması sağlayan birlikte çalışabilir tek bir token oluşturabilir. Bu, yalnızca etkileşimde bulunmaya devam etmek için gerekli olan ilgili bilgileri paylaşır. Etkileşimler ise bir AR kulaklığının kilidini açmak, bir satış noktası (PoS) sistemine girmek, çevrimiçi bir işlemi tamamlamak veya bir binaya girmek için rozet gösterme gibi deneyimleri kapsayabilir.
Sorunsuz deneyimler, varlıkları yeni bir sanal dünyaya aktarmanın ötesine taşıyabilir – yeni alanlara neredeyse kesintisiz katılım deneyimleri yaratabilir, verimli ticari işlemlere olanak sağlayabilir, düzenli veri yönetimi oluşturabilir ve teknolojilerin esnekliğini artırabilir. Örnek vaka çalışması 1, birlikte çalışabilirlik fırsatlarını gösteriyor;
Vaka çalışması 1 : Metaverse’de sağlık
Bir cerrahi ekip, karma gerçeklik kulaklıkları ve akıllı telefon AR aracılığıyla bazı doktorlarla gerçek zamanlı ameliyat gerçekleştiriyor. Ekip, ameliyat esnasında durumu aynı anda farklı cihaz ve platformlarda gecikme süresi olmadan görebilir. Yapay zeka destekli dil lokalizasyonu ise çok dilli tercihlere izin vermek için tüm deneyimlerde erişilebilir.
Hastanın elektronik sağlık kayıtları her hekim için bir katman halinde kolaylıkla erişilebilir, aynı zamanda doktorlar bu katmana not alabilir veya önemli gözüken durumları diğerlerinin de eş zamanlı olarak görmesi için vurgulayabilir.Kayıtların gerçekten o hastaya ait olduğunu doğrulamak için, biyometrik verileri ameliyattan önce analiz edilir ve fiziksel olarak yanlarında bulunan doktor tarafından taranır ve ekip genelinde iletilir. Telerobotik cerrahi aletlere, önceden onaylanmış erişime sahip hekimler erişebilir, böylece her biri, gerekirse herhangi bir yerden ameliyat sahasındaki fiziksel bir makineyi sanal olarak kullanabilir. Saha hekimi de herkes tarafından görülebilir olması için makineleri ayarlayabilir ve yeni konfigürasyonu tarayabilir.
Hasta iyileştikten sonra, ziyaretçi kabul edemese de, ebeveynler ve kardeşler onları artırılmış gerçeklikte görebileceği için kulaklık takarak ailesiyle etkileşime girebilir. Aileler ise telefondaki sensörler tarafından algılanan ve hasta tarafından dokunsal haptik eldivenler sayesinde hissedilecek şekilde ellerini uzatabilir veya hastanın elini tutabilir.
Once the patient is in recovery, although unable to have visitors, they are able to interact with family while in a headset as parents and siblings see them in augmented reality. Families can reach out and hold hands, which is picked up by sensors on the phone and felt by the patient through haptic gloves.
B. Sürtünmesiz gelişmeye doğru
Metaverse etkileşimlerini geliştirmek için kullanılan birlikte çalışabilirlik fırsatları, katılımcı deneyimlerinin ötesine geçer.Birlikte çalışabilirlik, tedarikçilerin ve içerik oluşturucuların tek tip standartlardan ve araçlardan yararlanabileceği bir kanal oluşturarak, zaman verimliliği ve maliyet tasarrufu sağlayan ağ etkileriyle sonuçlanır.
Topluluklar standartlaştığında, tek tip araçlardan yararlandığında ve ortak uygulamaları benimsediğinde, içerik oluşturucular ve geliştiriciler bundan yararlanır.Örneğin, topluluklar işbirliği yaptığında, menfaat sahipleri aşağıdaki iyileştirmelerden yararlanabilir:
1. Geliştirme ağı etkileri: Menfaat sahipleri, tek bir dijital varlık için birden çok dosya biçimini, erişim protokolünü, varlık tanımını ve/veya iletişim protokolünü düzenlemek için harcanan zamanı azaltabilir.Örneğin, kullanıcılar tasarladıkları avatarların farklı deneyimler ve platformlar arasında tutarlı olmasını isteyecektir. Birlikte çalışabilirlik standartları ve en iyi tasarım uygulamaları, avatarların bireyselliğine ve farklı deneyimlerde tutarlı tasarım stillerine olanak tanırken, kullanıcıların temsili özelliklerinde tutarlılık sağlar. Bu, geliştiricilere verimlilikten yararlanma ve değerli içerik üretme konusunda daha fazla beceri sağlar.
2. Sosyal ağ etkileri: Menfaat sahipleri, daha geniş bir kitleye içerik sağlamak için içerik uyumluluğunun geriye dönük ve platformlar arası uyumlu olmasını sağlamak için harcanan zamanı azaltabilir. Örneğin, sanal gerçeklik için sürükleyici bir deneyim yaratan bir geliştirici düşük gecikme süresi ve devamlılık beklentilerini korurken aynı deneyimin masaüstü, mobil ve diğer cihazlarda daha kolay sunulmasını sağlayabilir. Bu, topluluklara daha fazla cihaz kullanarak tek bir platforma ve/veya deneyime erişim ve sosyalleşme, etkileşim kurma olanağı sağlar – böylece içerik oluşturmak, etkileşim kurmak ve tüketmek için daha eşitlikçi fırsatlar yaratır.
3. Finansal ağ etkileri: Menfaat sahipleri, birden çok platformda daha geniş bir pazarda değer sağlayan ve görünürlük kazanan dijital varlıklar veya hizmetler üretebilir. Örneğin, dijital varlıklar satan bir marka, bu varlık metaverse deneyimleri arasında taşındığında veya gayri resmi olarak pazarlandığında fayda sağlar. Diğer potansiyel müşteriler tarafından görülüp satın alındığında da, marka finansal olarak fayda sağlar.
4. Gizlilik ve güvenlik ağı etkileri: Menfaat sahipleri, benzersiz gizlilik ve güvenlik unsurları geliştirmek için harcanan zamanı azaltabilir – örneğin, tüm kullanıcıların ortak yaptırım mekanizmaları ve politikaları üzerinde mutabık kaldıkları bir topluluğa katılarak, son kullanıcılar güvenliğin sürekliliğini deneyimler. Eşzamanlı olarak, menfaat sahipleri, bireysel mahremiyet ve güvenlik çabalarını desteklemek için gereken kaynakları potansiyel olarak azaltabilir ve tüm topluluk kollektife katkıda bulunacağından zararlar azaltılmış olur.
Kapsamlı olmamakla birlikte, bu örnekler birlikte çalışabilirliğin coğrafi bölgeler ve teknik erişim noktaları arasında benimsenmesi durumunda ağ etkilerinin nasıl artabileceğini vurgulamaktadır.Ancak, her bir metaverse paydaşın bu pazar fırsatlarından yararlanmak için kendi stratejisini belirlemesi gerektiği konusunda uyarılması gerekir. Atılacak yanlış adımlar, marka karmaşası, gelir kaybı ve IP endişeleri gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Gelişimsel, sosyal, finansal, güvenlik ve mahremiyetin sağladığı faydalar ancak dikkatli yatırım, çok paydaşlı koordinasyon ve düşünceli çabalarla elde edilebilir. Vaka çalışması 2, bu tür faydaları vurgulamaktadır.
Vaka Çalışması 2 : Metaverse’de gelişmiş üretim
Gelişmiş bir üretim satıcısı, uluslararası uzay turizmi bakım müşterileri için talep üzerine uzay aracı parçalarını 3D olarak basar:
Güney Amerika’daki bir müşteriden bir bakım mühendisinin, bir sonraki lansmanından önce yakın zamanda iade edilen bir uzay aracını yenilemesi gerekiyor. Uzay aracını incelemek ve değiştirilmesi gereken parçaları belirlemek için etkileşimli bir bakım kontrol listesiyle birlikte çalışabilen AR kullanıyorlar.
Sanal bir vitrine giriş yapan mühendis ve satış müdürü, değiştirilmesi gereken parçaları belirlemek için müşterilerin arka uç parça kataloğu ile birlikte çalışabilen uzay aracının dijital ikizini kullanır.
Tedarikçi, parçayı bir uygulama programlama arayüzü (API) aracılığıyla Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) veritabanı ile karşılaştırarak spesifikasyonları ve üretim şemalarını doğrular.ISO belgelendirmesi, mühendisin 3D baskı parçalarının uçuş aracıyla uyumlu ve denetlemeye uygun olacağından emin olmasına olanak tanır.
Satıcı, müşteriyi sertifikalı 3D baskı şemalarını satın almak için isteğe bağlı bir lisansa sahip olmasına olanak tanır. Standart dosya formatları, malzemeler ve uygunluk belgeleri ile uyumlu endüstriyel 3D yazıcıları kullanarak, alıcıların gereksinim duyduklarında platforma cihaz veya konumdan bağımsız olarak erişebilmelerine olanak tanır.
C. Sürtünmesiz Ekonomilere Doğru
Faydalar şimdiye kadar tedarikçiler, içerik oluşturucular ve katılımcılar için olumlu çerçevenin ana hatlarını çizmeye odaklanırken, birlikte çalışabilirlik topluma da fayda sağlıyor.
Toplum, geliştirme araçlarını ve süreçlerini standartlaştırırken, aynı zamanda nasıl hareket edileceğine, işlem yapılacağına, erişileceğine ve yaratılacağına ilişkin standartlar oluşturarak yeni bir dijital pazarı etkin bir şekilde yarattı, iyileştirdi ve genişletti. Buna bir örnek vermek gerekirse, birlikte çalışabilirlik, aşağıdakileri gerçekleştirebilecek bir değer koludur:
- Artan Erişim : Piyasa, donanım uyumluluğunu ve birlikte çalışabilir veri alışverişini standartlaştırarak marjinal gruplar için erişim paritesi ve eşitlik yaratır. Bu, daha geniş bir kitlenin dijital ekonomiye ve kurumsal işlevlere katılmasını sağlar. Örneğin, bir pazardaki yüksek vergi ithalat ücretleri nedeniyle VR kulaklık almakta sorun yaşayan kişiler bunun yerine metaverse deneyimlerine daha erişilebilir donanım benzeri akıllı telefonlardan erişebilir.
- Artan etkileşim: Daha geniş bir pazardan ulaşarak, katılımcılar ve içerik oluşturanlar daha geniş bir varlık ve deneyim seti geliştirebilir ve bunlarla etkileşime girebilir. Bu, yeni ekonomik fırsatların bereketli olduğu global, dinamik pazarları genişletir. Örneğin, bir Avrupa yayın hizmetindeki bir film yapımcısı izleyicilerin artık önceki bölgesel kilitli sistemlere erişmek için kullandığı sanal özel ağlar (VPN) gibi araçları açıkça kullanmak zorunda kalmadan, Avustralya bir izleyici ile rahatça etkileşim kurabilir.
- Artan verimlilik: Esnek uluslararası ödemeler, borsalar ve atomik yerleşim süreçleri yoluyla işlem süreçlerini standartlaştırılarak zaman tasarrufu sağlanır. Örneğin, bir banka potansiyel olarak bir takas odası aracılığıyla işlem yapma ihtiyacından kaçınabilir ve bunun yerine doğrudan belirli bir tüketiciyle anlaşmaya varabilir.
- Artan güven: Blockchain teknolojisini kullanarak – veya evrensel veri kaynağı ve veri dizisi tarafından desteklenen bir değer alışverişi ile tüketiciler ve satıcılar işlemlere karşı daha büyük güven besleyebilir. Örneğin, bir non-fungible token (NFT) satıcısı, ticari varlığın geçmiş kaydının onunla platformlar arasında taşınmasına izin verildiği için bir alıcıya bu varlığın orijinalliğini kanıtlayabilir.
Kapsamlı olmamakla birlikte, yukarıdakiler yeni pazar fırsatlarını göstermektedir.Yine, sürtünmesiz deneyimler ve geliştirmede olduğu gibi, sürtünmesiz bir ekonominin piyasa zorluklarını, rekabet endişelerini, fikri mülkiyet yasasını ve ayrıca teknik, kullanım ve yargı zorluklarını aşması gerekir. Stratejik olarak yürütüldüğünde, vaka çalışması 3’te gösterildiği gibi faydalar elde edilebilir.
Vaka çalışması 3 : Metaverse’de tüketici deneyimi
Asyalı bir lüks otomobil üreticisi, sipariş üzerine üretilen yeni otomobil serisi için sanal bir showroom geliştirdi; bu özelleştirmeyi maksimuma çıkarır ve envanteri en aza indirir.
Bir müşterinin, cihazında bir 3D sanal showroom’a erişmesi sağlanır. Burada, yapının tüm yönlerini özelleştirebilirler.Özelleştirme tamamlandıktan sonra, müşteri yeni arabayı İskandinav’daki karlı dağlar, Orta Doğu’daki kumlu yollar veya Avustralya’daki düz eyaletler arası yollar dahil olmak üzere çeşitli dijital pistlerde sanal olarak test etme seçeneğine sahip olur. Seçilen pist ve mevcut sürüş koşulları göz önüne alındığında, özelleştirilmiş araba, özgün bir deneyim sağlamak için buna göre tepki verecektir. İster bir konsol, telefon, dizüstü bilgisayar, kulaklık veya gelişmiş bir simülatör kullanıyor olun, tüketici arabayı sürmek için mevcut kontrolleri kullanabilir.
Bu satıcı, fiziksel arabayı satın almak, bir NFT dijital kopyası satın almak veya her ikisini birden satın almak gibi birden fazla satın alma seçeneği sunar. Tüketici arabanın bir NFT’sini satın almak isterse, arabayı dijital cüzdanına kaydedebilir ve nesneyi ilgili oyunlara taşıyabilir. Fiziksel arabayı satın almak isterlerse, arabayı doğrudan çevrimiçi tasarım deneyiminden, bir bayideki kiosk aracılığıyla veya fiat veya kripto para birimleri kullanan bir satış temsilcisi aracılığıyla satın alabilirler.
Deneyimin ve ticari işlemin tüm bölümleri dinamik olarak müşterinin kimliğine bağlıdır; fiziksel bir araba sipariş edildiğinde, araba yapılır ve teslim edilir. Müşteri, NFT’sini veya fiziksel arabasını satmak isterse, varlık, orijinalliğini ve sahipliğini kanıtlayan sertifikalarla birlikte gelir.
Bölüm 2
Birlikte çalışabilirliği sağlamak için eylemler
Birlikte çalışabilirlik çok sayıda olasılık sunar, ancak aynı zamanda hafifletilmesi gereken riskler de vardır.
Birlikte çalışabilirlik belirli senaryolarda kazançlı fırsatlar vaat ederken, menfaat sahipleri riskleri azaltmak için teknik, kullanım ve yargı mekanizmalarını dikkate almalıdır. Bazı birlikte çalışabilirlik zorluklarının Web 2.0 ile aynı olduğunu kabul etmekle birlikte, aşağıdaki örnekler mevcut engelleri kabul eder, yeni endişeleri tanımlar ve menfaat sahiplerinin birlikte çalışabilirliği savunmaları için çeşitli yollar sağlar.
Teknik birlikte çalışabilirlik* : Farklı teknolojiler veya kapalı ağlar arasında kesintisiz bağlantılar kurma yeteneği
“Teknik birlikte çalışabilirlik tasarımı, ağ kısıtlamaları, varlık sahipliği, IP korumaları, ödemeler, kimlik, veri gizliliği ve güvenlik endişeleri gibi konuların nasıl ele alınacağını dikkate almalıdır.”
- Teknik birlikte çalışabilirlik
Metaverse’deki teknik birlikte çalışabilirlik, (yakın) gerçekçi deneyimler sunmak için çeşitli donanım ve yazılımlar arasında veri alışverişine izin veren güçlü bir ağ altyapısı temeli gerektirir.
Tıpkı web sayfalarının veri alışverişi için iletim kontrol protokolü (TCP)/IP’yi ve bilgileri 2D olarak sunmak için HTML’yi gerektirmesi gibi, meta veri deposu da iletişimi ve birlikte çalışabilirliği etkinleştirmek için benzer derecede bir standardizasyon gerektirecektir.Bu, diğerlerinin yanı sıra şunların gözden geçirilmesini içerir: 1) cihazlar ve ağlar arasında taşınması gereken verilerin kapsamı, 2) veri alışverişinin güncelliği, 3) dosya formatları ve veri şemaları, 4) varlıkların sanatsal ve biçimsel yorumu ve 5) iletilen verileri işlemek için gereken bilgi işlem gücü.Metaverse Standartları Forumu, Open Metaverse Alliance for Web3 (OMA3) gibi standart grupları ve Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE) ve World Wide Web Konsorsiyumu (W3C) gibi sadık şirketler, bu teknik değişim ihtiyaçlarını dikkate almaya başladılar ve bu ihtiyaçları gözetmeye devam etmelidirler.
Teknik yapının ötesinde, verilerin Metaverse’deki tüm katılım ve yönetim faaliyetlerinin merkezinde olduğu göz önüne alındığında, teknik birlikte çalışabilirlik tasarımı, ağ kısıtlamaları, varlık sahipliği, IP korumaları, ödemeler, kimlik, veri gizliliği ve güvenlik endişeleri gibi konuların insan öncelikli bir Metaverse geliştirmek için hem donanım hem de yazılım düzeyinde nasıl ele alınacağını düşünmelidir.
1. Altyapı gereksinimleri: Erişilebilirlik ve kapsayıcılık, insan öncelikli bir Metaverse oluşturmak için gereklidir.
Teknik bir yaklaşımdan bakarsak, tasarımcılar Metaverse deneyimlerinde benzer bir süreklilik ve mevcudiyet duygusunu genişletmek için yerelleştirme, gecikme ve bant genişliğinin nasıl ele alınabileceğini incelemelidir.
Donanım erişebilirliğindeki farklılıklar göz önüne alındığında, menfaat sahipleri, cihazdan bağımsız olarak kapsayıcı erişimi desteklemek için veri alışverişinin nasıl tasarlanabileceğini incelemelidir. Bu, geriye dönük uyumluluk standartları, minimum bant genişliği gereksinimleri veya küresel erişilebilirlik için ölçeklendirilmiş deneyimlerin üretilmesiyle sağlanabilir.
Örneğin, bir spor turnuvası bir kulaklıkla tamamen sürükleyici olabilir, AR/MR veya masaüstü tarayıcıyla yarı sürükleyici olabilir veya pasif olarak bir mobil cihaza aktarılabilir. glTF ve/veya Evrensel Sahne Açıklaması gibi teknik standartların üretimi, altyapı genelinde veri alışverişi birlikte çalışabilirliğini destekleyecektir. Gelecekteki en iyi uygulamalar, işlevsel kullanımı ve teknik veri alışverişini kapsamalıdır.
2. Veri gizliliği ve güvenliği: AR gözlükleri, VR gözlükleri, beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI’ler) gibi metaverse donanım teknolojileri ve diğer sensörler sayısız veri üretecek ve işleyecektir.Bu veri türleri (algılanan) görüş alanı (FoV), ses analiz, kalp atış hızı izleme, iris taramaları, gözbebeği genişlemesi gibi biyometrik veriler ve yürüyüş tespiti gibi çıkarımsal verileri kapsar.Menfaat sahiplerinin bu veri türlerinin ciddiyetini göz önünde bulundurmaları ve gizliliği ve güvenliği rekabetçi, birlikte çalışabilirlik standartlarının merkezine yerleştirmeleri çok önemlidir.Standart kuruluşlar aşağıdaki durumlarda mevcut gizlilik, güvenlik ve çocuk güvenliği çerçevelerinden ve kurumsal risk yönetimi araçlarını kullanmalıdır:
– Veri toplama, paylaşma, sınıflandırma, etiketler, saklama, mülkiyet, haklar, temsilcilik, depolama yerleri ve şifreleme yöntemleri için standartlar belirleme.
– Kalıcılığı ve mevcudiyeti desteklemek ve kullanıcıların dünyalar arasında hareket etmesini sağlamak için ne kadar veri ve ne tür bilgi alışverişi yapılması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulunmak.
– Beklenen anonimlik derecelerini sağlamak için verilerin veya kişilerin kimliklerinin nasıl ve ne zaman doğrulanması gerektiğine ilişkin standartlar belirlemek.
3. Kimlik ve Katılım : Web 2.0, kullanıcılardan hizmet şartlarını ve tanımlama bilgilerini kabul etmelerini ve ara sıra web sayfalarına erişmeden önce yaşlarını doğrulamalarını istedi – bunun sınırlı olduğu ve kolayca atlandığı görülmüştür. Benzer şekilde, sürükleyici alanlarda gezinmek, kullanıcıların yeni deneyimlere katılmasını gerektirecektir.Bununla birlikte, 3D ortamlarda bildirim ve izin yapılarını kabul etmenin ötesinde, kaydolmak yeni bir avatar oluşturmayı ve tamamen yeni davranış kuralları veya topluluk standartlarını kabul etmeyi içerebilir.
Bu uzun ve zahmetli süreç, teknik birlikte çalışabilirlik tasarımı aracılığıyla yeniden tasarlanabilir ve desteklenebilir. Menfaat sahipleri, yeniden kimlik oluşturmayı azaltmak ve kullanıcıların gizlilik ve güvenlik haklarını göz önünde bulundurarak katılım deneyimlerini iyileştirmek için bireylerin ve ilişkili kimliklerin veya niteliklerin, varlıkların ve tercihlerin kullanıcıları deneyimler boyunca nasıl takip edebileceğini düşünmelidir.
4. Varlık sahipliği: Metaverse ekonomisi, dijital varlıkların oluşturulması, satın alınması, satılması ve ticareti ile desteklenecektir.Dijital varlıkların sahipleri, bunları platformlar ve deneyimler arasında kullanılabilen bir dijital cüzdanda tutmak isteyeceklerdir.Bu işlevsellik, aşağıdakilerle ilgili teknik gereksinimler oluşturur:
1)Öğelerin nasıl ilişkilendirilmesi, kullanıcılar tarafından toplu olarak yönetilmesi ve kullanıcılar arasında nasıl birlikte çalışması gerektiği,
2)Varlıkların birlikte çalışabilir dünyalar arasında nasıl dönüştürülmesi ve işlenmesi gerektiği,
3) Kaynak sağlamak için verilerin taşınabilir nesnelere nasıl eklenmesi gerektiği.
Ayrıca, dijital nesneler kolayca kopyalanabildiğinden, telif hakkı ihlalini önlemek için gereklilikler fikri mülkiyeti de korumalıdır. Paydaşlar, standartların ve ortak yapıların (API’ler ve 2D dünyasındaki düzenlemeler gibi) 3D alanlarda ve nesnelerde nasıl dönüştürülebileceğini ve uygulanabileceğini gözden geçirmelidir. Kapsamlı olmamakla birlikte, bazı çözümler Dağıtılmış defter, dijital cüzdanlar ve akıllı sözleşmeler gibi web3 teknolojilerini içerebilir.
5. Ödemeler : Metaverse ekonomisi, işlemleri ve para birimlerini genişletmek için teknik olarak birlikte çalışabilirlik gerektirecek, ancak mevcut bankacılık sistemi gibi, uygun standartlaştırma ile birlikte karmaşık ve farklı olacaktır. Dijital para birimlerinin yükselişiyle sağlayıcılar, iki taraf arasında farklı para birimleri veya varlıkların değiş tokuşunu içeren bir işlemin sonuçlandırılması veya sürecin nasıl görünmesi gerektiğinin yanı sıra dijital borsaların rolünü de düşünmelidir. Örneğin, Çinli bir katılımcı dijital yuan (e-CNY) kullanmak isterse, menfaat sahipleri, bu verilerin ve para birimi değişiminin kullanıcılar, sınırlar ve fiziksel-dijital paradigma genelinde nasıl göründüğünü daha geniş olarak ele almalıdır.Belirli fırsatlar, finans kurumlarının Metaverse havuzunda müşterini tanı (KYC) çerçevelerini kullanmaya uygun olabilir. İlgili yetki alanlarının her birinde vergilendirmeyle ilgili kritik konuların yanı sıra veri alışverişi desteği ve uyumlulukla ilgili soruların da ele alınması gerekir.
Bu kategoriler arasındaki çözümler çok çeşitlidir ama standart kuruluşların rehberliğine dayanacaktır.
“Birlikte çalışabilirlik zorluklarını ele alırken ve insan merkezli tasarım süreçlerini kullanırken, kültürlere, normlara ve uygulamalara saygı duyan kapsayıcı bir tasarıma ulaşmak için farklı kültürlerden bireyleri dahil etmek çok önemlidir.”
Kullanım birlikte çalışabilirliği*
Farklı demografik grupların Metaverse’e katılma ve farklı coğrafyalarda düşük maliyetle katılma yeteneği, herhangi bir ayrım olmaksızın dahil edilmelerine yol açar.
Kullanım birlikte çalışabilirliği, Metaverse’in temel bir bileşenidir ve katma değerli, insana öncelik veren deneyimler sunmak için gereklidir.Aşağıdaki bileşenlerin göz önünde bulundurulması, birlikte çalışabilirlik katmanlarında insan ihtiyaçlarına öncelik verecek ve sonuç olarak destekleyici tasarım seçeneklerini, araçları ve etkileşimleri entegre edecek şekilde anlamlı kararlar geliştirmeye ve uygulamaya yardımcı olabilir.Kullanım birlikte çalışabilirliğini göz önünde bulundurarak ve dikkatli bir şekilde inşa ederek, Metaverse paydaşları toplu olarak Metaverse’in sunduğu avantajlardan yararlanabilir. Ancak, bunun da zorlukları mevcut.
1. Küresel çapta tasarlama ve işbirliği yapma: Birlikte çalışabilirlik zorluklarını ele alırken ve insan merkezli tasarım süreçlerini kullanırken, kültürlere, normlara ve bunların uygulamalarına saygı duyan kapsayıcı bir tasarıma ulaşmak için farklı kültürlerden bireyleri dahil etmek çok önemlidir.
2. Demografiye göre tasarım yapma: Menfaat sahipleri, tüm kullanıcıların eşit yaratıldığını varsaymamalıdır.Örneğin, reşit olmayan bir kişinin ihtiyaçları bir yetişkinden farklı olabilir ve genç bir yeni kullanıcıya deneyimli bir siber güvenlik uzmanı gibi davranılmamalıdır; neticesinde her biri farklı bir dijital okuryazarlık düzeyine ve hassas içeriğe & diğer kullanıcılara maruz kalmaya karşı farklı toleransa sahiptir.Bilgi, içerik ve deneyimler acemiden profesyonele kadar farklı düzeylere uygun olmalıdır. Bu nedenle, nihai kullanıcının çıkarlarını korumak için tasarım hususları adil ve kapsayıcı olmalıdır.
Bu seçenekler aşağıdaki öğeleri içerir:
1) Yaşa uygun tasarım,
2) katılımcıların nasıl ve ne zaman dünyalar arasında gezebileceği, dünyalara girebileceği ve bunlarla etkileşim kurabileceği,
3) hangi varlıkların deneyimler boyunca taşınabilir olduğu,
4) içerik ve davranışın nasıl ve ne ölçüde denetlendiği,
5) hangi verilerin toplandığı,
ve;
6) çocukların çıkarlarını korumak için birlikte çalışabilirliğin nasıl entegre edildiği.
3. Kapsayıcılık ve erişilebilirlik için tasarlama: Menfaat sahipleri, erişilebilirlik için tasarlamanın daha az deneyimle sonuçlanmamasını sağlamak için dikkat etmelidir. Paydaşlar, aşağıdaki kullanım durumları dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere erişilebilirlik gereksinimlerine yönelik geliştirici kılavuzlarını düzenlemek ve genişletmek için işbirliği yapmalıdır:
- VR kullanan görme engelli veya az gören bir kişi, daha düşük bir alternatif kullanmaya mahkum edilmemelidir; içerik oluşturucular, sınırlı veya sınırlı görüşe sahip kullanıcılar için oluşturulmuş sürükleyici bir kulaklık ya da veya işlevsel eş değerliğe sahip bir şey tasarlamalıdır.
- Sokak işaretlerini gerçek zamanlı olarak çevirmek için standart bir AR aracı kullanan bir kişinin, İngilizce gibi varsayılanlara güvenmek yerine metni kullanıcının ana diline çeviren varsayılan bir dil seçmesi sağlanmalıdır.
- Harici engeller nedeniyle VR donanımına erişemeyen bir kişinin bir metaverse etkinliğine veya deneyimine erişimi engellenmemelidir.
4. Kullanıma uygun tasarımlar: Paydaşlar, Metaverse deneyimlerinin çözdüğü temel ihtiyaçları veya sorunları tanımlamalı ve deneyimi ve topluluk yönergelerini buna göre tasarlamalıdır. Örneğin:
- Bir kişinin sanal sınırların ötesindeki kültürel normlara ilişkin farkındalığı, kullanıcı deneyimini ve tercihlerini etkileyebilir.
- Bir kişi, eğlence deneyimlerinde yüz ifadelerini diğer avatarlardan gizlemeyi seçebilir; ancak, bir terapi veya tele-sağlık seansında, paylaşımı etkinleştirmek bir gereklilik olabilir.
Menfaat sahipleri, yukarıdakileri göz önünde bulundurarak bireyleri güçlendirir ve yaşamı değiştirme potansiyeline sahip teknolojilere erişim sağlar.Bu kategorilerdeki çözümlerin uygulanması çeşitlidir ancak katılımcıları, içerik oluşturucuları, tedarikçileri ve toplumu aşağıdaki konularda kapsayıcı seçimlerin nasıl yapılacağı konusunda eğiten ve dahil eden insan öncelikli tasarım ve okuryazarlık kampanyalarına büyük ölçüde dayanacaktır:
1. Hizmet şartları için beklentilerin belirlenmesi.
2. İçerik ve davranış denetleme mekanizmaları ve varlıkların taşınabilirliği dahil olmak üzere standartlaştırılmış topluluk yönergeleri ve davranış kuralları oluşturmak.
3. Gizliliği korumak, güvenliği sağlamak ve nihai kullanıcı güvenliğini sağlamak için birlikte çalışabilirliğin sınırlarını tanımlamak.
Yargı yetkisine dayalı birlikte çalışabilirlik*
Metaverse faaliyetlerinin yasal bir şekilde yürütülmesini sağlamak için farklı düzenleyici gerekliliklere tabi bir yargı yetkisi içinde veya farklı yargı bölgelerinde faaliyet gösterme yeteneği.
C.Yargı yetkisine dayalı birlikte çalışabilirlik
Düzenleyici birlikte çalışabilirlik olarak da bilinen yargı yetkisine dayalı birlikte çalışabilirlik, paydaşların çeşitli konumlarını, düzenlemelerini ve bölgesel ve kültürel beklentilerini göz önünde bulundurarak birlikte çalışabilir metaverse deneyimlerinin toplu olarak nasıl iyileştirileceğine ilişkin konuşmayı merkeze alır.Sınırsız metaverse, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli zorlukları ortaya çıkarır:
1. Veri uyumluluğu: Bölgesel yerel yönetimler, veri tedarik zincirini yönetmek için düzenleyici yönergeleri ve görevleri sürdürür.Bu kapsam, verilerin elde edilmesini, depolanmasını, açığa çıkarılmasını, toplanmasını, analiz edilmesini, manipüle edilmesini, kullanılmasını, paylaşılmasını, satılmasını ve elden çıkarılmasını içerir.Fiziksel merkezli bir hukuk sisteminin yapıları içinde inşa edilmiş sınırsız bir meta evrenle, coğrafi kısıtlamalardan kaynaklanan veri akışları ele alınmalıdır. Örneğin, bir Alman vatandaşı Amerika Birleşik Devletleri’nde yurt dışında yaşıyor, ancak şu anda Avustralya’da barındırılan bir metaverse dünyasına erişirken Peru’da bulunuyor.Bu vatandaş için hangi veri yasaları ve sahip oldukları deneyimler geçerlidir? Uyumluluk açısından, platformlar, veri alışverişleri ve diğer menfaat sahipleri hangi yasalara öncelik vermelidir? Artan miktarda kritik, hassas veriyle birlikte, Metaverse’deki veri kullanımının sonuçları Web 2.0’ınkilerin ötesine geçiyor.
2. İşlemler ve yaratma: Metaverse’in genişliği, uluslararası toplumun katılımcıların yeni 3D alanlarda işlem yapma ve yaratma yeteneklerini nasıl ele alması gerektiğine dair soruları açık bırakıyor. Bu, mülkiyet, fikri mülkiyet, telif hakkı, ticari marka ve lisans yasalarının yanı sıra sözleşme, güvenlik, vergi ve iş hukuku konularının da sorgulanması gerektiğinin göstergesi. Dijital para birimleri, varlıklar ve bunların sanal yerlerle olan ilişkileri, Metaverse yasası için keşfedilecek daha fazla alan açıyor.
3. Hesap Verebilirlik: Web 2.0’da olduğu gibi, kullanıcılar kimlik sahtekarlığı, işlem sahtekarlığı gibi sosyal zararlar yaşayabilir. Metaverse paydaşları, kaynakları mümkün kılan ve sosyal ve ekonomik zararları gideren hesap verebilirlik modelleri oluşturmalıdır.
Ek olarak, katılımcıların, içerik oluşturucuların ve sağlayıcıların coğrafyadan bağımsız olarak yararlanabilmeleri için bunların çok taraflı olması gerekir. Ayrıca, ihlaller ve siber suçlar
sanal gerçeklikte meydana gelen fiziksel dünya, uluslararası toplumun güvenli dijital alanlar yaratmak için dijital hizmetlere nasıl hitap etmesi gerektiğini belirtmelidir.
4.Kimlik çerçeveleri: Dijital kimlik, birlikte çalışabilir bir meta evrenin bağlantısıdır. Hesap verebilirliği ve dünyaları minimum sürtünme ile geçme kapasitesini sağlar. Kimlik de oldukça bağlamsaldır. Örneğin, bir punk rockçı, avukat olarak iş günlerinde müzikal kişiliğinden ayrılmak isteyebilir.
Mümkün olduğunda, birlikte çalışabilirlik, kendini ifade etme ve güvenli ortamlar yaratma arasındaki gerilime saygı gösterirken, kullanıcı gizliliğini korumak için seçici anonimlik ve takma ad için insanın ilk ihtiyacını karşılamalıdır.
Bu kategorilerdeki çözümler çeşitlidir ancak şunları içerdiğini söyleyebiliriz:
1. Aşağıdakiler gibi endişeleri gidermek için rekabetçi standartların birlikte geliştirilebileceği açık diyalogları kolaylaştırmak için bölgeler, endüstriler ve ülkeler arasında kapsayıcı kanallar oluşturmak:
– Paydaşların riskleri nasıl azaltabileceği ve veri tedarik zincirinin tamamı boyunca gizlilik ve güvenlik uyumluluğunu nasıl sağlayabileceği.
– İşlem ve yaratma yaşam döngüsü boyunca paydaşları korurken ticareti teşvik edebilecek en iyi uygulamalar ve çözümler.
– Kimlik çerçevelerinin gerekli bileşenleri, hesap verebilirliği uygulamak ve rücu ve tazminat talep etmek için uygun mekanizmaların sağlanması.
2. Mevcut düzenleyici çerçevelerin gözden geçirilmesi ve Web 2.0’da oluşturulmuş ve çevrimiçi güvenlik ve içerik denetleme gibi ilgili konulardaki mevcut yasaların, yeni düzenlemeler oluşturmadan önce meta evren alanlarında nasıl uygulanabileceğini analiz etmek.
3. Düzenleyici sanal alanlar, akademik yatırımlar, ticaret organizasyonu oluşturma ve / veya kar amacı gütmeyen katılım yoluyla özel-kamu sektörü kuruluşları arasındaki araştırma ve geliştirmeyi resmileştirmek.
Bölüm 3
Bir yönetim çerçevesine doğru.
Forum, gizlilik, güvenlik, kimlik, güvenlik ve uyumluluk gibi konuları dikkate alan bir yönetim çerçevesi belirlemeyi amaçlamaktadır.
Gelecekte bir yönetim çerçevesi oluştururken dikkate alınması gereken şu maddeler yardımcı olacaktır:
1- Uyumlu bir Metaverse, tüm paydaşların iyiliklerini öncelikli hale getirmek için insanları öncelikli tutmalıdır: İnsan odaklı bir Metaverse oluşturmak, tasarım süreçleri boyunca uyumluluk düşüncelerine, veri değişimi uygulamalarına, katılım düşüncelerine, ajans ve yönetim kararlarına dayanır.
2- Uyumluluk tasarımı, mevcut gizlilik, güvenlik ve çocuk güvenliği çerçevelerini gerekli dengeyi sağlamak için dikkate almalıdır: Paydaşlar, gizlilik, güvenlik veya güvenlik tercihlerine dayanarak nüfusları sınırlandırmak veya gereksiz olarak dışlamamak için kapsayıcı tasarım seçenekleri aramalıdır.
3- Metaverse okuryazarlığı, güvenli ve uyumlu deneyimleri mümkün kılmak için zorunludur: Metaverse paydaşları dijital süreçlerden haberdar değilse, Metaverse dahilinde bilinçli bir şekilde etkileşim kuramazlar. Dijital mekanlarda yer almak için çok paydaşlı onay gereklidir. Çok taraflı yaklaşımlar, Metaverse’i inşa etmenin bir bileşeni olarak dijital okuryazarlığa yatırım yapmalıdır.
4- Uyumluluk tasarım seçenekleri anlamlı ve zamanında olmalıdır: Standartlar, en iyi uygulamalar ve diğer rehberlik şekilleri, tanımlanmış ve kabul edilmiş endişeler için çözüm sunarlarsa değer sağlar. Tamamlanmamış ve aceleye getirilmiş müdahaleler ve/veya düzenlemeler, pazar innovasyonlarını kısıtlayabilecek önemli tavizler yapabilir. Diğer yandan, geç düzenleme teknik standart uyumluluğundaki sorunlara neden olabilir. Ayrıca, çocuk güvenliği ve tıbbi kullanım durumlarında önceki müdahale veya düzenleme gerekebilir.
5- Teknik veri değişimi, katılımcı etkileşimi ve deneyimler arasındaki yönetim çok paydaşlı iş birliğine bağlıdır: İyi tasarımlı uyumluluk, sağlayıcılar, yaratıcılar, sivil toplum ve Metaverse katılımcıları dahil olmak üzere çeşitli paydaşların dahil edilmesi gerekir- ortak bir dil, gerekli standartlar, endüstri en iyi uygulamaları ve uygun olduğu yerlerde politikaları kurmada yardımcı olmak için.
6- Sosyal sözleşmeler ve katılımcı beklentileri deneyimler arasında farklılık gösterir: Uyumlu bir Metaverse’de yapılan kararlar bağlama dayalı yapılmalıdır. Bağlam, davranış modere etme, içerik modere etme, kimlik gereklilikleri ve verilen platform ve/veya deneyim için izin verilen uyumluluğun derecesi konularında dikkate alınmalıdır.
7- Birlikte çalışabilirlik kapsamlı, çok boyutlu ve saygı gösterilmesi gereken bir spektrumdur: Birlikte çalışabilirlik, platformlar, sanal dünyalar ve deneyimler arasında açıklık ve farklılaşmış hizmetler oluşturmak için sağlayıcılar tarafından uygulanabilecek bir pazar seçeneğidir. Metaverse’in tüm yönlerinin birlikte çalışabilirlik olması gerekmez ve metaverse tarafları, böyle bir zorunluluğu dikkatli bir şekilde değerlendirmelidir.
Yukarıdaki bulgular, diğer ön bilgi raporlarının sonuçlarıyla birlikte, metaverse yönetişimi hakkında bir beyaz kâğıt hazırlamak için kullanılacaktır.
Mevcut düzenlemelerin uyumlaştırılması ve yeni politikaların oluşturulması, yeni ve öngörülemeyen zorluklara uyum sağlamak için gerekli olsa da, sağlayıcılar, yaratıcılar, sivil toplum ve katılımcılar dahil olmak üzere metaverse paydaşları arasında devam eden işbirliği ve politika, standartlar ve diğer rehberlik biçimleri, önce insan olan bir meta evren inşa etmede ilerlemeye yönelik önemli bir ilk adımdır. İşletmeler, hükümetler, akademi ve sivil toplum, metaverse birlikte çalışabilirliğini destekleyen, yeniliği teşvik eden ve önce insan yaklaşımı benimseyen uygun standartlar oluşturmak için işbirliği yapmalıdır. Daha fazla çalışma yapılması gerekiyor, ancak birlikte çalışabilirliği yönlendirecek temeli ve kilidini açabileceği potansiyeli anlamak önemli bir ilk adımdır.
Gamfed Türkiye Metaverse Ekibi
