Prototip, bir ürün veya süreci test etmeyi sağlayan o ürünün basit formdaki bir modelidir. Bu model kâğıt üzerinde bir çizim olabileceği gibi bir maket, devre ya da ara yüz tasarımı formatında da düşünülebilir. Önemli olan modelin gerçekte üründen beklenen özellikleri yansıtıyor ve karşılaşılabilecek olası sorunları gösteriyor olmasıdır. Başarılı bir prototipleme sayesinde proje ekibi; sorunları önceden saptamış, üretim aşamasına geçmeden bu sorunları çözmüş, böylece de oluşabilecek fazla maliyetten ve zaman kaybından da kaçınmış olacaktır.
Bir fikrin geliştirilmesinde ya da ürünün üretilmesinde prototipleme aşaması sürecin büyük bir kısmını kapsar. Fikrin genel hatları belirlendikten sonra bu doğrultuda bir prototip oluşturulur ve fikrin gelişimiyle birlikte prototip de revize edilip güncellenir. Üretim/uygulama aşamasına geçilirken de hazırlanmış olan bu örnek model baz alınır ve üretim süresi kısaltılarak daha verimli hale getirilir.
Prototipleme sürecini web ve mobil uygulama süreçlerini modellemek olarak ele alırsak bu alanda kaynak ve çalışma alanı sunan birçok platformun olduğunu söyleyebiliriz. Hazırlamak istediğiniz uygulamanın tasarım ve işleyişini interaktif bir şekilde simüle edebildiğiniz bu uygulamalar temelde ikiye ayrılırlar. Birinci grupta ara yüz ekranlarınızı sıfırdan tasarlayabileceğiniz bir design alanı bulunurken ikinci grupta sadece hazırladığınız ekranları aksiyon ekleyerek prototipe dönüştürme özelliği bulunur. Siz de bu platformlardan kendi uygulamanızı geliştirirken, bir web sitesi tasarlarken ya da hackathon gibi etkinliklerde proje üretirken faydalanabilirsiniz. Prototipinizi tasarlayacağınız platforma aşağıdaki özelliklerine dikkat ederek karar verebilirsiniz:
- Entegrasyon: Prototipi oluştururken tasarımlarınızı hangi uygulamalardan (Önr: illüstratör, sktech, figma vb.) yükleyebileceğinizi bilmek sonrasında entegrasyon hatası yaşamamanız için önemlidir.
- Kolektif çalışma ortamı: Eğer bir fikrin üzerinde eş zamanlı olarak çalışan bir kişi yerine birkaç kişilik bir ekip varsa takımınızı oluşturup yorum yazabildiğiniz bir platformu tercih etmeniz daha iyi olacaktır.
- Tasarım esnekliği: Bazı platformlar tasarımda kolaylık olması açısından bazı hazır şablon paketlerine yer verirler. Eğer özgürce kendi tasarımınızı oluşturmak istiyorsanız bu tarz platformlar sizi kısıtlayacaktır. Diğer yandan eğer kısa sürede oldukça basit bir model hazırlamak istiyorsanız da süreci hızlandıracaktır.
- Prototipleme imkanları: Hem platformu kullanabildiğiniz yerler (web üzerinden, uygulama ile) hem de platformun sunduğu prototip imkanları (mobil/ tablet/ web sitesi) kullanım koşullarının beklentileriniz ile uyuşup uyuşmadığını test edebilirsiniz.
- Öğrenme kolaylığı: Platformun kullanımının kolaylığı ve ara yüzünün sizin çalışma yöntemlerinize hitap etmesi öğrenme sürecinizi hızlandıracaktır. Ayrıca seçim yaparken uygulama hakkında yeterince bilgilendirici ve öğretici içerik bulunup bulunmadığı da tercih ederken göz önünde bulundurabileceğiniz bir noktadır.
Bu yazıda yer verdiğim tüm uygulamalar ücretsiz kullanılabilmekle birlikte daha profesyonel kullanmak isterseniz birçoğunun ücretli paketleri de bulunuyor. 7 prototipleme aracını belirlerken hepsinin kullanım kolaylığı sağlıyor olmasına, nasıl kullanılacakları konusunda zengin bir içeriğin bulunuyor olmasına ve diğer uygulamalarla entegre çalışabilmelerine dikkat ettim. Bu platformlardan herhangi birini öğrendiğinizde diğerlerinin de kullanımına aşina olmuş olacaksınız ve platformlar arası geçiş yaptığınızda prototipleme süreçlerine yabancılık çekmeyeceksinizdir.
Hangi uygulamalarla fikrinizi gerçeğe bir adım daha yaklaştırabilirsiniz hızlıca göz atalım!
- Figma: Bilgisayarınıza indirebileceğiniz gibi online olarak da çalışma alanını kullanabilirsiniz. Figma’nın ortak çalışma ve takım oluşturma gibi imkanları sayesinde takım ya da şirketiniz içerisinde kolektif bir çalışma ortamı yaratabilirsiniz. Özgürce tasarlamaya olanak tanıması, kullanıcı dostu bir kullanımının olması ve burada hazırlanan designların birçok prototipleme platformuyla entegre edilebilmesi Figma’yı tercih etmeniz için başlıca sebeplerden.
Buna ek olarak Figma’nın içerisinde hazırlanan tasarımların arasında geçişler ve aksiyonları da tanımlamak mümkün. Kısacası tüm prototipleme süreçlerinizi tek bir yerde tamamlayabileceğiniz bir platform. Figma’nın kendi youtube kanalında açıklayıcı içeriklere ulaşabilirsiniz. Sıkça tercih edildiği için udemy ve coursera gibi eğitim platformlarında da figma kullanımı hakkında zengin içerikler mevcut. Birçok seçenek arasında öğrenmesi ve kullanımı en kolaylarından biridir.
- Adobe XD: Kullanımı kolay olan Adobe XD’nin de kolektif çalışma yapma, prototip üzerine yorumlar iliştirme ve diğer platformlara tasarımlarının entegre edilebilme özellikleri bulunuyor. Ücretsiz deneme paketi bulunan bu uygulamanın sağladığı en büyük avantaj Adobe hizmetlerinin bir parçası olmasıdır. Eğer hali hazırda bir Adobe kullanıcısıysanız sunulan hazır kütüphanelerden, renk paletlerinden ve stok tasarımlardan yararlanabilir; prototipleme sürecinizi kısaltarak zenginleştirebilirsiniz.
Adobe XD’nin global olarak sıkça kullanılan bir uygulama olması hem prototipin yazılımını yapacak kişilere kolaylık sağlarken hem de kullanımını öğrenme konusunda size yoğun bir içeriğe ulaşma imkânı sunar.
- Invision Studio: Invision’ı ekran tasarımlarınızı hazırlamak için kullanacaksanız bilgisayarınıza uygulamasını indirmeniz ve onun üzerinden proje oluşturmanız gerekiyor. Kullanımı ve araçları, özgür bir çalışma ortamı sağlıyor ve rahat bir prototipleme deneyimi sunuyor. Eğer tasarımlarınızı başka bir platformdan yapacaksanız ve sadece prototipleme için bir araç arıyorsanız Invision’ın web’deki workspace’ini kullanabilirsiniz. Invision da diğer birçok platform gibi kolektif çalışma olanağı sunmaktadır.
- Framer: Çok benzer bir kullanıcı deneyimi sunan Framer’da da takım oluşturma, interaktif tasarımlar üretme ve hem mobil hem de web’de kullanılma özellikleri bulunuyor. Hızlı bir şekilde öğrenilebilir olması ve ilk projeye rehber niteliğindeki yönlendirmeler ile başlaması da anlaşılmasını kolaylaştırarak uygulamanın öğrenme sürecini de hızlandırıyor. Başlangıç rehberinin yanında platformu daha detaylı keşfetmek isterseniz sadece kendi sitesinde çeşitli tutorial’lar ve örnek prototipler yer almaktadır.
- Proto.ıo: Diğer uygulamalara göre Proto.io’nun taşı-bırak sistemi ile ilerlemesi ve çoğunlukla hazır şablonlar üzerinden gidilmesi özgür tasarım ilkesini biraz daha geri plana atmaktadır. Yine kendi sitesinin içerisinde faydalı olabilecek tutorial videoları ve proto.ıo akademi içerikleri yer alır. Kullanımı web’de online workspace üzerinden gerçekleşiyor.
- Uxpin: Online prototipleme uygulaması olan UXpin, kullanıcı deneyimi konusunda orta derecede kalıyor denebilir. Ara yüzü birçok uygulamanınkine göre daha farklı taraflar içerdiği için farklı bir platformlara alışan biri ilk kullanımında yabancılık çekebilir.
- Axure: Çok sık tercih edilen bir araç olmasa da Axure, bilgisayara indirilebilen stüdyosu üzerinden ara yüz tasarımı yapmaya ve bu tasarıma interaktivite eklemeye olanak sağlar. Uygulamanın takım oluşturma özelliği topluca üzerinde çalışılan çalışmaları yürütmede kolaylık sağlıklar. Ancak bilgisayara indirilen stüdyo üzerinde tüm projelerin toplu bir kütüphanede ya da ana sayfada gözükmüyor olması birden fazla proje üzerine çalışıyorsanız sıkıntı yaratabilir.
Axure’nin kendi youtube kanalından ya da vaexperience youtube kanalının playlist’inden platformu tanıyabilirsiniz. Daha basit projeler üzerinde çalışıyorsanız prototipinizi yapmanızı sağlayabilecek bir uygulama olsa da daha profesyonel sonuçlar almak istiyorsanız diğer platform seçeneklerini değerlendirmeniz ya da axure’nin ücretli versiyonunu kullanmanız daha iyi olabilir.
Ayrıca bu 7 platformun dışında da daha amatör ve basit bir kullanım için hazır şablonlar arayor ve işinizi kolaylaştırmak istiyorsanız fluidi, quantux, mockplus, marvel gibi platformları kullanmayı da düşünebilirsiniz. Ek olarak sadece web tabanlı bir prototip hazırlamak için de webflow, bubble gibi kod gerektirmeyen platformları da kullanabilirsiniz.
Son olarak prototipinizi hazırlarken dikkat etmeniz gereken birkaç püf noktası paylaşmak istiyorum:
- Prototipiniz asla stabil kalmasın; paylaşın, geri bildirimler alın ve prototipinizi düzenli olarak revize edin.
- Değişime açık bir prototipin gereği olarak basit olun; detaylarda boğulmayın ve kolay değiştirilebilir bir karmaşıklıkta tutun.
- Size en uygun araçları kullandığınızdan ve doğru kitleye hitap ettiğinizden emin olun.
- Prototipinizi son ürün gibi düşünmeyin; çok fazla zaman ve maliyet harcamayın.
- Kullanacağınız prototipleme platformunun sizin beklentilerinizi karşıladığından emin olun ve doğru platformu tercih edin.
Prototipe önem göstermek fikrin gelişim sürecinde kritik bir nokta çünkü prototipinizin başarısı aslında ürününüzün de başarısını temsil ediyor.
Selen Tuba Özdemir / Gamfed Türkiye Kahraman Gönüllüsü
