Sürdürebilirlik özellikle pandamı öncesi global anlamda “iklim krizi” ile hem kurumlarımızda hem de okullarımız ve çevremizde en önemli konumuz olacaktı. Bill Gates pandeminin ilk dönemlerinde “covid” süreçlerinin ne yazıkki en çok zararı “sürdürebilirlik odağımıza” vereceğini söyledi,pek yanılmış ta değil.
TRT Belgesel’de bu konuya özel bir belgesel serisi var :SIFIR ATIK. Orada almanyada bir fabrika gezilmişti ve fabrikada pillerdeki çinkoları toprağa ekleyerek mısır üretimini hızlandırıyorlardı yani aslında sadece geri dönüşüm değil ileri dönüşüm ve hatta atık çıkmamasına doğru giden bir hikaye mevcut. İleri Dönüşüm için de evinizde ihtiyacınız olan bir bilgisayar altlığını, saksıyı ya da kapı altlığını hali hazırda atacağınız bir üründen yapma fikri özellikle çocukların çok hoşuna gidiyor hemen yumurta altlığıyla bir eğlenceli oyuncak yaparak başlayabilirsiniz.
Türkiye’nin de sürdürebilirlikte sürdürebilir bir sınıfta kalma durumu mevcut. Geri Dönüşüm rakamlarında Avrupa ortalaması %60-70 iken biz de bu rakam %12-13’lerdeyken geçtiğimiz yıl ancak %20lerde olabildi. İnanılmaz!
Burada hemen herkes ama ben yapıyorum savunmasına geçiyor,zaten sınıfta kaldığımız konu da bu, geri dönüşüm bireysel bir hikaye ne yazıkki değil kollektif olarak tüm ekosistemin tüm ülkede değişmesi gerekmekte. Yoksa sizin ofiste evde attığınız atıklar ne yazıkki bazı süreçsel sorunlardan yerel yönetim ve katı atık merkezlerinde birleştirilmekte.
Geri Dönüşüm ile ilgili özellikle genç ve çocuklarda etkili yöntemlerden biri de oyunlaştırma.
Almanya’da VW ekibinin uzun bir dönem devam ettirdiği piyano merdiven gibi örnekleriyle meşhur olmuş “The Fun Theory” bir yıl temasını geri dönüşüm seçerek çok eğlenceli bazı otomatlar yapmıştı.
Ülkemizde de bazı küçük girişimler bu konuda çalışmaktaysa da genel olarak oyunlaştırma yaklaşımını sadece dışsal ödüllendirme ile eşleşetirdiğimizden geri dönüşüme puan-para veren örnekler işin doğasına aykırı olduğundan sürdürebilir olamıyor. Ben şahsen 3 kuruş için çantamda pet şişe taşımam dahası kapağını da hiç bir zaman maddi bir anlamda toplamadık hep bir yardım kurgusu için toplandı. İBB ‘nin 2018’de biz de dahil bir çok ekiple görüşerek iyi niyetle devreye aldığı geri dönüşüm otomatları akbile ekleme yapaibiliyordu. Ancak bu da yeterli değil çünkü içsel motivasyon içsel ödülle ilişiklendirilmeli.
Turkcell’in Paycell ödeme sistemi entegrasyonlu geri dönüşüm otomatları özellikle geri dönüşüm odaklı bazı kurumların içinde ve toplu konser,otopark gibi mekanlarda yer almakta. Bu otomatta da attığınız geri dönüşüm için puan alıyorsunuz ve bu puanları bir Paycell Ormanına adınızla bağışlayabiliyor ya da isterseniz internet GB, konser bileti çekilişi gibi farklı unsurlarda kullanabiliyorsunuz.
Bu uygulamada en çok tercih edilen ödül herkes aslında konser,yeme-içme indirim, internet GB beklerken aşağıdaki yüzdelerde kullanım yüzdesi olduğunu öğrendik.
Paycell orman: %75,
Internet: %23,
Diğer (yeme-icme, ulasim, transfer): %2
Oyunlaştırma ödüllendirme değil aslında içsel motivasyonla eğlenerek bir davranışı alışkanlığa çevirme modelidir. Paycell’liler binlerce ağaç bağışlayarak sürdürebilir bir sürdürebilirlik kampanyasına imza atıyor. Tabiki uygulamada ve deneyimde geliştirebilecek noktalar var ancak içsel motivasyon tercihi burada çok öne çıkmış.
Gamfed Türkiye tarafından 2021 yazında 3.cüsü düzenlenen Gamification Hackathon’u kazanan öğrenci ekibi de Şişecam Sürdürebilirlik ekibi ile çalışmıştı. Çıkan projeyi gerçek bir uygulama olarak geliştirmek üzere yola çıkan ekip “Returno” ismini verdikleri oyunlaştırılmış uygulama ile geri dönüşüm oyunlaştırmasını önce geri dönüşüm kutusunu bularak başlatıyor, bilgi yarışmasında bu konudaki soruları ve geri dönüşüm kutularındaki miktarları tahmin ederek devam edip isterlerse diğer oyunculara meydan okuyabiliyor, ya da geri dönüşüm hatası bulup bir öneri vererek puanlar ve rozetler kazanıyor. Her gün 1 kez oynayabilecekleri yukardan düşen geri dönüşüm maddelerini ilgili kutulara koyabilecekleri bir mini oyun da düşünülmüş ve kazanılan puanlar departman sıralamasına yansıyor. Burada sıralamaya girenlere de Şişecam Paşabahçe ‘den sadece geri dönüşüm maddelerinden oluşturulmuş ürünlerde indirim kuponlarının yanı sıra yine Şişecam Ormanına fidan ve sürdürebilirlikle ilgili eğitimler düzenleniyor. Ödül kataloğuna nostaljik Paşabahçe ürünlerinin de NFT’lerini ekleme çalışmaları devam ediyor. Returno şuanda sadece şişecam çalışanlarına açık ancak bu yıl sonu ve 2023’te tüm Türkiye’ye açmak üzere çalışılmalar devam ediyor.
Sen de geri dönüşümü bir oyuna çevirmek istemez misin? #oyunlarıngücüadına Bekliyoruz.
https://atikyonetimi.ibb.istanbul/akilli-geri-donusum-konteyneri/
