Özerklik sorumluluk üstlenmektir. Bu sorumluluk üstlenme bizi bir konuda daha iyi olma arzusuna götürür. Motivasyon 2.0 itaat isterken, Motivasyon 3.0 ise sorumluluk üstlenmeyi gerektirir. Ustalıkta ancak bu şekilde doğar. En önemli güdülerimizden biri olan ustalık, günümüz ekonomisinde başarılı olmanın ana koşullarından biridir.
Mihayl Csikszentmihalyi’nin akış teorisi ustalık için oldukça önemli bir kavramdır. İnsan hayatındaki en üst düzey, en tatmin edici deneyimler, insanların akış halinde olduğu anlardır. Akışta hedef nettir. Geribildirim çok hızlıdır. Daha da önemlisi bir kişinin yapması gerekenle yapabileceği arasındaki ilişki mükemmeldir. Akış içinde insanlar o anı öylesine yoğun biçimde deneyimler ve kendilerini o denli her şeye hakim hissederler ki zaman, yer ve hatta benlik bilinci eriyip yok olur.
Ustalık için akış esastır. Ama ustalığın teminatı değildir. Çünkü biri anda olur, diğeri için yıllar gerekir. Hepimiz gün içinde akışa girebiliriz ama bir anda ustalaşamayız. Ustalığa ulaşmanın üç yasası vardır. Bunlar;
*Ustalık bir zihniyettir. Carol Dweck’e göre insanlar, kendi zekalarına dair iki farklı görüşe sahiptirler. Bir grup “varlık teorisi”ne inanır. Artırmamız mümkün olmayan sınırlı bir kaynak. Oysa “artımlı teori”yi benimseyenlerin görüşü farklıdır. Zekanın çaba gösterilmesi durumunda gelişebileceğini savunurlar. Yetenek demir gibi dövülerek şekillendirilebilir bir şey olduğundan çalışmak, daha iyi olmanın yoludur. Ustalığa ulaşmak için çaba sarf edilebilir. Çaba sarf ettiğiniz zaman ustalık kesindir.
*Ustalık acı çekmektir. Başarının en iyi habercisi “azim ve kararlılık” adı verilen bilişsel olmayan soyut bir kavramdır. Ustalığa giden yol çiçek tarlası gibi bir yol olsaydı daha çok insan o yolu seçerdi. Ama ustalık ızdırap verir. Ustalık; uzun yıllar boyunca zorlu, acılı, eziyetli ve güç gerektiren bir çabanın sonucudur. Azim ve kararlılıkla zaman ve emek harcamak hayatınıza anlam veren şeylerden biridir.
*Ustalık bir asimpottur. Asimpot, bir eğrinin yaklaştığı ama asla ulaşamadığı düz bir çizgidir. Ustalaşmanın doğası da böyledir. Ona asla dokunamazsınız. Ustalığa ulaşmanın tam anlamıyla yolu yoktur. Ustalık, hep elinizin ulaşabileceğinden daha uzakta olacaktır. Ustalık hem hayal kırıklığı hem de cazibe kaynağıdır. Burada mutluluk ona ulaşmakta değil, onun peşinden gitmekte yatar. Sonuçta ustalık yakalanması zor olduğu için bizi cezbeder.
