🐰Easter Egg’lerin Oyunlaştırmadaki Büyük Etkisi 🐰
Paskalya yumurtası boyama geleneği, binlerce yıldır kutlanan bir gelenektir. Günümüzde hala pek çok ülkede kutlanan bu gelenek, İsa’nın çarmıha gerilişinden sonra yeniden dirilmesini kutlamak için yapılmaktadır. Bu gelenekte, tavşan figürleri, rengarenk yumurtalar ve çeşitli dekorasyonlar kullanılır.
Peki, bu gelenek nasıl ortaya çıktı?
İşte hikâyesi:
Bir zamanlar, bir çocuk annesi, oğlunun yaz mevsiminde evde sıkılmaması için onu yazlık av bahçesine götürür. Bahçede gezerken, çocuk bir kuş yuvası bulur ve içindeki yumurtaları inceler. Ancak, bir süre sonra yavruların çıkması gerektiğinde, yuvadan sadece biri çıkar ve geri kalanları yumurtalar çatlamadan ölür. Çocuk, bu durum karşısında çok üzülür ve annesine nedenini sorar. Annesi ise, kuşların kuluçka dönemlerinde, yavruların yumurtadan çıkabilmesi için annenin yumurtaları ısıtması gerektiğini anlatır. Çocuk, bu hikâyeden çok etkilenir ve yuvada kalan diğer yumurtaları alarak boyamaya başlar. Yumurtaların rengarenk olması, kuşların yavrularını doğru yumurtalardan ayırmalarına yardımcı olur.
Böylece, yüzyıllar boyunca süren bir gelenek başlar. Günümüzde, Paskalya yumurtası boyama geleneği, yalnızca bir çocuk oyunu olarak kalmamıştır. Easter Eggler, özellikle oyun dünyasında son yıllarda popüler hale gelen gizli detaylar ve sürprizlerdir. Oyunların içinde yer alan bu sürprizler, oyuncuların ilgisini çekmek, heyecanını artırmak ve oyun deneyimini daha da keyifli hale getirmek için kullanılır. Bu gizli öğeler, oyun yapımcıları tarafından özenle saklanır ve keşfedildiğinde oyunculara keyifli bir deneyim yaşatır. Oyunlaştırma alanında ise Easter Eggler, kullanıcılara ödüllendirici bir deneyim sunmak, kullanıcıların ilgisini çekmek ve etkileşimlerini artırmak için kullanılır. Oyunlaştırma metodolojisi ile Easter Egg kavramları birleşerek, farklı bir boyut kazanmıştır. Bu sayede, gelenek sadece hatırlanmakla kalmayıp, farklı şekillerde hayatımızda yer almaya devam etmektedir.
Öyleyse Easter Egg’lerin, oyun ya da oyunlaştırma tasarımında nasıl kullanılabileceğini anlamak için öncelikle oyunlaştırma ile bağlantısını derinden inceleyelim. Bunun için sizlere oyunlaştırmanın etkilendiği en önemli modellerden biri olan Octalysis’ten bahsetmek istiyorum.
Octalysis modeli, insan davranışlarına dayanarak tasarlanmış bir oyunlaştırma modelidir. Yu-kai Chou, Octalysis tasarımı ile insanların davranışlarını etkileyen faktörleri ayrıntılı bir şekilde analiz etmektedir. Yu-kai ayrıca, insanların duyguları, güvensizlikleri ve harekete geçmek istedikleri nedenlerin insan odaklı tasarım açısından ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Oyunlaştırma; insan odaklı tasarımın bir biçimidir ve bir tasarım sürecidir. Oyunlar genellikle oyuncuları mutlu etmek için tasarlanırken, oyunlaştırma ise; sadece eğlenceye odaklanmaktan ziyade daha üretken olabileceğimiz, ailemizle daha sağlıklı ilişkiler kurabileceğimiz ve değer yaratan bir iş modelidir. Ejderhayı öldürmek veya prensesi kurtarmak gibi hedefler sadece oyuncuları mutlu etmek için etkili birer sonuç olabilir, ancak oyunlaştırmanın gerçek gücü, insanların ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre tasarlanmış olmasıdır. Bu nedenle, oyunlaştırmayı insanların günlük hayatlarında kullanabilecekleri ve onları motive edebilecekleri bir araç olarak görmek önemlidir.
Octalysis modeli, oyun tasarımcılarına ve pazarlama profesyonellerine insanların hangi duyguları yaşayarak hareket ettiğini anlama fırsatı sunar. Octalysis, sekiz temel duygudan oluşmaktadır:
🎭Anlam (➕)
🎯Başarma(➕)
💪Güçlenme(➕)
🏆Sahiplik (➕,➖)
👀Sosyal etki (➕,➖)
😭Azlık(➖)
🤷♀️Belirsizlik (➖)
💔Kaçınma(➖)
🎭Anlam: Anlam, insanların neden var olduklarını, bir amaç için çalıştıklarını ve bir şeyin önemini hissetmelerini ifade eder. Oyunlarda, anlam hissi, oyuncuların karakterlerini geliştirmelerine, hikayeleri keşfetmelerine ve oyunda ilerlemelerine yardımcı olabilir. Örneğin, Minecraft’ta oyuncular, hayatta kalmak için kaynaklar toplayarak ve evler inşa ederek amaçlarını gerçekleştirirler. Anlam duygusuyla oyuncularımızı tetiklerken bağlantı kurduğumuzda; Easter Egg’ler oyuncuların oyun dünyasındaki sırları keşfetmelerine ve oyun hakkında daha derin bir anlayışa sahip olmalarına yardımcı olabilir.
🎯Başarma: Başarma duygusu, insanların bir şeyi tamamlamak veya bir hedefi başarmak için gereken çabayı göstermelerini sağlar. Oyunlarda, bu duygu genellikle ödüller, ilerleme çubukları, rozetler veya liderlik tabloları gibi görsel öğelerle birlikte kullanılır. Örneğin, Call of Duty’de oyuncular, seviyeleri geçerken ve düşmanları öldürürken başarı hissi yaşarlar. Easter Egg’ler ile başarma duygusu arasında bağlantı kuracak olursak, bu sürpriz yumurtalar oyuncuların oyun dünyasındaki gizli nesneleri bulmalarında, başarılı olduklarını hissetmelerine yardımcı olabilir.
💪Güçlenme: Güçlenme hissi, insanların kendilerini daha güçlü hissetmelerini ve kontrol sahibi olmalarını sağlar. Oyunlarda bu duygu genellikle karakterlerin gelişmesi veya yeni özellikler kazanarak oyuncuları tetikleme yöntemi ile oyuncuyu tetikleyerek kullanır. Örneğin, World of Warcraft’ta oyuncular, seviyeleri atladıkça ve yeni eşyalar kazandıkça güçlenirler. Easter Egg’ler ile güçlenme duygusu arasındaki bağlantı ise; oyuncuların oyun dünyasında güçlerini artırmalarına ve kendilerine daha fazla güvenmelerine yardımcı olabilir.
🏆Sahiplik: Sahiplik hissi, insanların bir şeyi kontrol altında tutma ihtiyacını ifade eder. Oyunlarda, oyuncuların karakterlerini veya eşyalarını kontrol etmelerine olanak tanıyan öğeler bu duyguyu destekleyebilir. Örneğin, The Sims’te oyuncular, evlerini ve karakterlerini özelleştirebilirler ve emek harcadıkları için sahip oldukları şeyi kaybetmek istemezler. Yine aynı şekilde Easter Egg’ler ile sahiplik duygusunun da şöyle bir bağlantısı vardır; oyuncular oyun dünyasında büyük heveslerle buldukları sürprizleri, özel nesneler veya özelliklere sahip olma hissiyatını severler.
👀Sosyal Etki: Sosyal etki duygusu, insanların başkaları üzerinde bir etkisi olması ve topluma katkı sağlaması ihtiyacını tetikler. Oyunlarda, sosyal etki hissi genellikle bir topluluk içinde çalışmak veya yarışmak ile ilgilidir. Örneğin, Fortnite’ta oyuncular, arkadaşlarıyla birlikte oynayabilir ve birlikte görevleri tamamlayabilirler.
😭Azlık: Oyuncular, oyun dünyasında nadir ve özel şeylere sahip olmak isterler. Oyun tasarımcıları, oyunculara nadir ve özel ödüller sunarak azlık duygusunu tetiklemeye çalışırlar. Oyunculara nadir veya sınırlı sayıda bulunabilecek özel ödüller sunmak, azlık duygusunu tetikleyerek onların daha çok çaba sarf etmelerini sağlayabilir. Örneğin, Pokémon oyunlarında oyuncular, nadir Pokémonları yakalama ve koleksiyonlarını tamamlama amacıyla oynarlar. Bu noktada, Easter Egg’ler de azlık duygusuyla bağlantılı olarak kullanılabilir.
Örneğin, bir oyunun gizli bir bölümünde, sadece belirli bir tarih aralığında ulaşılabilen özel bir Easter Egg saklanabilir. Oyuncular, bu özelliğin sınırlı süreli olduğunu bildikleri için daha hızlı ve daha fazla çaba harcayarak bunu keşfetmek isteyebilirler. Böylece, aslında negatif duygular arasında olan azlık duygusu oyunun heyecanını ve rekabetini artırabilir.
🤷♀️Belirsizlik duygusu, özellikle belirli bir oyun hedefi, ödül veya sonuç hakkında bilgi eksikliği olduğunda ortaya çıkar. Oyuncular, belirsizlik duygusu nedeniyle oyunu daha da heyecanlı hale getireceklerini hissederler. Belirsizlik duygusunun kullanılması, oyuncuları daha da motive ederek oyunu daha fazla oynamalarını sağlar.
Örneğin, bir video oyununda son düşmanın nerede olduğu hakkında hiçbir fikriniz yoksa, belirsizlik duygusu oyunun heyecanını artırabilir. Oyuncular, bu düşmanı bulmak ve yenmek için daha fazla çaba harcayacaklardır. Octalysis modelinde Easter Egg oyun elementi olarak özellikle bu duygunun tetikleyicisi konumunda yer almaktadır. Bir Easter Egg örneği olarak, oyuncular belirsiz bir şekilde bir yerde saklı olan ödülü aradıklarında, belirsizlik duygusu daha da artar ve oyuncuların ödülü bulmak için daha fazla araştırma yapmalarını teşvik eder. Bir oyunun gizli bir bölümü veya karakteri olduğunu bilmek, oyuncuları oyunu keşfetmeye ve yeni şeyler keşfetmeye teşvik edebilir. Bu tür Easter Egg’ler, oyuncuların merakını ve araştırmacı yanlarını uyandırır ve oyunun daha derin ve keşfedilmemiş yönlerine bakmalarını sağlar.
💔Kaçınma duygusu: Kaçınma duygusu, insanları olumsuz sonuçlardan korumak için harekete geçirir. Oyunlaştırmada ise bu duygu, kullanıcıların hata yapmaktan korkarak uygulama veya oyunu terk etmesini engellemek için kullanılır. Kaçınma duygusu, genellikle oyuncuların bir hedefi başaramama veya başarısız olma endişesiyle ortaya çıkar. Yoğun kullanıldığında bu duygu, oyuncuların oyundan kaçınmalarına, oyun tasarımına karşı olumsuz bir tutum geliştirmelerine ve oyuncuların tasarımdan zevk almalarını önlemelerine neden olabilir.
Ancak, Easter Egg tasarımı bu duygunun tersine çevrilmesinde etkili olabilir. Örneğin, oyuncular, belirli bir seviyeyi tamamlayamadıklarında hayal kırıklığına uğrayabilirler. Fakat bu seviyede bulunan gizli bir Easter Egg, oyuncuların motivasyonunu yeniden kazanmalarına ve oyunu daha fazla oynamalarına yardımcı olabilir. Bu sayede, kaçınma duygusu, Easter Egglerin kullanımı sayesinde, daha motive edici bir faktöre dönüşür.
Belirsizlik ve kaçınma duygusu, insanların kararsızlık, belirsizlik ve endişe hissettiği durumlarda ortaya çıkar. Bu duygu, insanların genellikle rutin ve alışılmış davranış kalıplarına sıkı sıkıya bağlı kalmalarına neden olur. Birçok oyun, oyuncuların belirsizlik ve kaçınma duygusunu tetikleyen mekanikleri kullanır. Örneğin, bir oyunun hikayesi belirsizlik içeren bir duruma sahip olabilir ve oyuncuların hedefe ulaşmak için çeşitli yolları keşfetmeleri gerekebilir. Bu tür oyunlarda, oyuncuların karar verme becerileri ve yaratıcılıkları test edilir. Bununla birlikte, belirsizlik ve kaçınma duygusunu aşırı kullanmak, oyuncuların oyunu bırakmalarına neden olabilir. Oyuncuların kendilerini güvende ve kontrol altında hissetmeleri önemlidir. Bu nedenle, Easter Egg’lerin oyuncuların ilgisini çekmek için kullanılmaları amaçlanırken, aşırı kullanımından kaçınılması önemlidir.
Tüm bu detaylardan sonra gelin Easter Egg’leri kullanarak şirketlerin nasıl bir oyunlaştırma tasarımı oluşturduklarına dair örnekleri birlikte inceleyelim;
McDonald’s Monopoly
Neredeyse birçoğumuzun deneyimlediği McDonald’s Monopoly oyunu, müşterilerin McDonald’s restoranlarından yiyecek veya içecek satın aldıktan sonra kazanabilecekleri para veya ödüller sunar. Ancak oyunun asıl cazibesi, oyuncuların McDonald’s ambalajındaki “Easter Egg” kodları ile oyun kartlarını toplayarak büyük ödülleri kazanma şansını arttırmasıdır. Bu oyunlaştırma tasarımı, müşterileri daha fazla McDonald’s ürünü satın almaya teşvik etmektedir.
Tesla Roadster Easter Egg
Tesla Roadster, aracın hız göstergesi paneline gizlenmiş bir Easter Egg ile donatılmıştır. Sürücüler, aracın panelindeki “Köpek Modu” adlı özelliği açtıklarında, aracın ekranında sevimli bir köpek çizimi belirir ve araçtaki havalandırma sistemi açık kalır. Bu oyunlaştırma tasarımı, sürücülerin araçlarını daha da sevmelerine ve Tesla markasına bağlılıklarını arttırmalarına yardımcı olur.
Google’da Hidden Games
Google, arama motoru sayfasına gizli oyunlar ekleyerek oyunlaştırma tasarımını kullanıyor. Örneğin, “atari breakout” gibi bazı arama terimlerini arattığınızda, oyunu oynamanıza olanak sağlayan bir Easter Egg ortaya çıkıyor. Bu tür oyunlar, kullanıcıların Google arama motoruna daha fazla zaman harcamasını sağlamaktadır.
Duolingo
Duolingo, bir dil öğrenme uygulamasıdır ve oyunlaştırma tasarımı kullanarak öğrencilerin dikkatini çekmeye çalışır. Öğrenciler, belli seviyelere ulaştıklarında ödüller kazanırlar ve seviyeleri yükseltmek için mücadele ederler. Duolingo ayrıca, “Streak Freeze” adı verilen, seviyeleri geçtiğinizde sürpriz bir özellik olarak kazandığınız bu Easter Egg ile, kullanıcıların öğrenme çizgilerini korumalarına yardımcı olur. Bu oyunlaştırma tasarımı, öğrencilerin dil öğrenme sürecine daha fazla bağlılık göstermelerini sağlar.
Sonuç olarak Easter Egg’ler, müşterilerin veya oyuncuların ilgisini çekmek, bağlılıklarını arttırmak ve hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için kullanılan en etkili yöntemlerdendir. Oyun ve oyunlaştırma dünyasında çok önemli bir yere sahiptir ve gördüğünüz gibi etkileri oldukça büyüktür. İlerleyen dönemlerde de oyunlaştırmanın popülerliğinin ve faydalarının artmasıyla birlikte daha fazla kullanılması beklenmektedir.
Türkiye’nin en genç ve dinamik oyunlaştırma platformlarından “Sign2Future” platformunda da ödül kataloğunda otomatik üretilen alışveriş kupon kodları, stok girerek verebileceğiniz maddi ödüller yanı sıra içsel motivasyon için hedefli bağış, sadece paylaşım yapabileceği ödüller ve her gün içinde başka bir ödül çıkan “bilinmez ödül” konabilmektedir. Örnek bir ödül kataloğunda “Şans Fonu” acaba içinde bugün hangi ödül var?
O halde, sizin de hayatınızda Easter Eggler hiç eksik olmasın! Derler ya kötü giden bir ilişkide “ona küçük sürprizler yap” diye siz de oyunlaştırmalarınıza küçük sürprizler ekleyin.
Hoşça kalın, şayet hayat bir oyunsa, lütfen hayatı oyunlar kadar ciddiye alın ve akışta kalın…
Yazar: Canan Yumak
Halkla İlişkiler ve Reklam, Moda Tasarım ve İşletme mezunudur. Uzun yıllar Metin Yazarı olarak reklam sektöründe çalışmıştır. Oyunlaştırma Tasarım Uzmanı ve aynı zamanda oyunlaştırma yazılım platformu olan sign2future’da Müşteri İlişkileri Direktörüdür. Gamfed Türkiye gönüllüsü olarak, Oyunlaştırma Kulübünde kaptanlık yapmaktadır. Ercan Altuğ Yılmaz’ın kurucusu olduğu TOYED Oyunlaştırma Derneği’nin yönetim kurulu üyelerindendir. Ayrıca çeşitli kurum ve derneklerde oyunlaştırma eğitimleri vermektedir. Oyunlaştırma ile tanıştığı günden beri, bu iş modelinin sihriyle oyunlaştırmayı hayatının merkezine alarak yolculuğunu sürdürmektedir.
