Son dönemlerde deneyimsel öğrenmeye yönelik artan talep, oyunlaştırılmış liderlik gelişim programlarının önünü açıyor. FLIGBY, interaktif bir film tasarımına sahip ciddi ve simülasyon tabanlı bir oyun yazılımıdır.Ciddi ve simülasyon tabanlı oyun demişken, nedir bu ciddi oyun ve simülasyon tabanlı oyun önce bu terimleri bir tanımlayalım.
Ciddi oyunlar ; eğlencenin ötesinde bir amaç için, genellikle eğitim, öğretim veya davranış değişikliği için tasarlanmıştır. Örnekler arasında sağlık eğitimi, kurumsal eğitim ve sosyal etki girişimleri için oyunlar yer almaktadır. Ciddi oyunlar, belirli hedeflere ulaşmak için oyunların ilgi çekici doğasından yararlanır. Kullanıcıya belirli bir bölümün hangi yönde ilerleyebileceği konusunda bir seçenek sunar.
Simülasyon oyunları ; gerçek dünyadaki faaliyetleri veya süreçleri taklit ederek öğrenme veya eğlence için sanal bir ortam sağlar. Bu oyunlar havacılık, sağlık ve iş dünyası gibi çeşitli sektörlerde bireyleri eğitmek ve yetiştirmek için kullanılmaktadır. Simülasyon oyunları, kullanıcıların beceri ve karar verme pratiği yapmaları için risksiz bir ortam sunar.
FLIGBY, oyuncuların gerçekçi bir şekilde tasarlanmış sanal bir öğrenme alanında zorlu iş koşullarına yanıt verme pratiği yapmalarına olanak tanırken, verecekleri kararlarının sonuçların da ne gibi etkiler bıraktığını görmelerini sağlıyor. Bu noktada, oyunun temelinin pozitif psikolojinin babalarından birisi kabul edilen Prof. Dr. Mihaly Csikszentmihalyi’nin Akış teorisine dayandığından bahsetmek istiyorum.
Macar Psikolog Mihaly Csikszentmihalyi tarafından öne sürülen akış teorisi, bir faaliyete tamamen kapılmanın zihinsel durumunu tanımlar. Temel unsurlar arasında net bir hedef, anında geri bildirim, beceri ve zorluk arasında bir denge ve kontrol duygusu yer alır. Akış, yüksek odaklanma, keyif ve gelişmiş performans ile ilişkilidir. Akış hissi’nin oluşması için 1-Net Hedefler, 2-Denge 3- Geribildirim olması gereklidir.
Akışın içerisinde olan kişilere deneyimleri sorulduğunda; zamanın nasıl geçtiğini anlamamak, becerilerinizin görevinizin hedefleriyle uyumlu olduğunu biliyor olmak, fiziksel ihtiyaçların farkında olamamak, tamamen ne yaptığınıza odaklanıyor olmak yani bir çeşit kendini kaybetme durumu içerinde olmak gibi deneyimlerden bahsetmişlerdir. Peki akışa doğru gidilen yolda geçilen diğer duygu durumları nedir?
- Endişe: Olumsuz duygu olarak geçmekte. Bazen makul zorlukları bile karşılayamayan düşük beceri seviyeleri nedeniyle, gerçek veya potansiyel sorunlar karşısında tekrar tekrar ve kontrolsüz bir şekilde rahatsız olma durumu.
- Tedirginlik: Olumsuz duygu durumu. Aşılamaz gibi görünen ve kişinin yetenek ve becerilerini aşan zor bir mücadeleden kaynaklanan zihinsel bir durum.
- İlgisizlik: Olumsuz bir duygudur. Bireyin bir zorlukla yüzleşmek için gereken beceri düzeyine sahip olmadığını hissetmesinin veya hiçbir zorluk algılamamasının bir sonucudur.
- Sıkılma: Hafif olumsuz duygu durumu olarak söylenebilir. Bir kişinin becerileri ile harekete geçme fırsatları uyuşmadığında, devamlı olarak yetersiz meydan okuma hissi.
- Rahatlama: Makul ölçüde olumlu duygu durumu olarak geçer. Kişilerin becerileri yüksektir ancak harekete geçme olanakları önemli ölçüde düşüktür. Kişiler tam potansiyellerine ulaşmaları için kendilerine meydan okumaz.
- Kontrol: Olum bir duygudur. Beceriler yüksektir ve zorluklardan hafif şekilde daha baskındır ve faaliyet artık derin konsantrasyon gerektirmez.
- Heyecan: Olumlu duygu durumu olarak söylenebilir. Zorluklar idealden biraz daha yüksektir, bu nedenle insanlar kendilerini pek rahat hissetmezler ve konsantre olmaları gerekir.
- Akış: Akış, hem zorluklar hem de beceriler yüksek ve birbirine eşit olduğunda gerçekleşir. Yüksek karmaşıklık ile de tanımlanır.
Liderlik gelişimi ve akışın ilişkisine bakıldığında karar verme, problem çözme ve genel etkinliği artırmada etkili olduğu, akış halindeki liderlerin yaratıcılık ve yenilikçilik sergileme olasılığı daha yüksek olabileceği gibi sürekli öğrenme ve beceri geliştirme, akış durumunu sürdürmenin ayrılmaz bir parçasıdır.
FLIGBY’nin oyunlaştırılmış liderlik gelişimi Akış tabanlı olmasına rağmen, yönetimsel zorlukları ve seçenekleri çok çeşitli liderlik teorileriyle tamamen uyumludur ve liderlik gelişimine heyecan ve ilham getirerek hepsini geliştirir. Her ekip üyesi akış diyagramında sizinde alacağınız kararlarda bir bölgeye geçecektir.
Bu bağlamda şaraphanenin yeni genel müdürü olarak oyuncular uyumlu bir liderlik ekibi kurmalı, bir strateji oluşturmalı, çatışma durumlarını ele almalı, görevleri önceliklendirmeli ve günlük liderlik ve yönetim ikilemlerini çözmeli ve çalışanları akışa getirmeye özen göstermelidirler.
Bir Ekip Yönetimi Oyununa Hazır Mısınız?
Bu oldukça sıradan bir vaka. Bir şarap imalathanesinin genel müdürü olarak işe alındınız ve tüm astlarınızın işlerinde kendilerini tatmin olmuş hissetmelerini, ellerinden gelenin en iyisini yaptıklarını, saygı gördüklerini, özerkliğe sahip olduklarını ve işlerinde akışa ulaşabileceklerini hissetmelerini sağlamanız gerekiyor. Film benzeri sanal gerçeklikte, her oyun katılımcısı oldukça sofistike 8 kişiden oluşan bir yönetim ekibine liderlik etmekle görevlendirilir.
Bu durumda, amacınız sektörde prestijli bir ödül olan ‘’Şarabın Ruhu’’ yarışmasına en iyi ürünü üreterek kazanmaya çalışmak ve şirketinizi sektörde lider konuma getirip küçük bir şirketin gelişimini göstermektir.
Oyuna başladığınızda sizi karşılayan ekran büyük bir akış haritası oluyor. Burada oyunun ilerlemesini ve temel verileri görüyorsunuz. Kurumsal atmosfer, verimlilik, sürdürebilirlik, akış ödüllerinizin ilerlemesini buradan takip edebiliyorsunuz. 8 kişilik yönetim ekibinin akış haritasında nerede durduklarını bize gösteren bu ekranda vereceğiniz seçimler doğrultusunda çalışanların haritadaki yerleri değişmekte ve kurum atmosferi pozitif veya negatif yönde etkilenmektedir.
Bu bir simülasyon oyunu olduğu için gerçekten liderlik gerginliğini sizin üzerinize geçirmeyi başarmış ama korkmayın oyun senaryoyu tekrar tekrar uygulamanıza olanak tanıyor. Bu sayede oyuncular daha kısa sürede daha çok şey öğrenebilir. Bu tür sanal senaryolar ile oluşturulmuş simülasyon ortamları insanların daha kısa sürede mesleki uzmanlık ve deneyim kazanmalarını sağlayabilir. Bu öğrenimin sağlanması için de tabii ki oyun oyunculara gerçek zamanlı olarak geri bildirim sağlıyor.
Ekip ve grup dinamiklerini analiz edip, kişilerin bir ekipte günlük görevlerde birlikte nasıl çalıştığını keşfetme imkanı sunan bir oyun durumunda. Buna ek olarak, tahmine dayalı insan analitiği ile kritik kurumsal sorunlar belirlenebilir ve kurumların problem yaşayabileceği bir alan olan liderlik becerilerinden kaynaklı eksiklere yardımcı olabilir.
İş oyunu FLIGBY bireysel düzeyde de etkileyici faydalar sağlayabilir. Oyuncular kararlarının gerçek zamanlı sonuçlarını görebilir. Liderlik simülasyonu olan oyun, yöneticilerin seçimlerinin ve eylemlerinin etkisini deneyimlememize olanak tanıyor. Seçimler noktasında, aslında çalışanlarınızın akış haritasındaki yerini ve durumlarını bilmeniz önemli bir nokta. Vereceğiniz her karar çalışanların durumlarını ve kurumsal iklimin havasını değiştiriyor.
Bunun için birkaç örneğe gelin birlikte bakalım.
Sahneye Larry’den aldığımız bir mail ile başlıyoruz. Bu aşamada Larry’nin ‘’akışta’’ olduğunu görebiliriz. Özel bir hasat yönteminin faydalarını bizimle konuşmak için randevu almayı talep ediyor. Haftalar önce yöneticisi Chris’e anlatmaya çalıştığını ancak hala geri bildirimini beklediğini dile getiriyor. Larry ile olan toplantı saatinde kapımızda Alex beliriyor ve sekreterimiz olan Jen’in elinden telefonu zorla alarak en fazla bir dakikamızı alacağını söylüyor. Burada Larry’ye mi yoksa Alex’e mi öncelik vereceğimiz bizim seçeneğimize bırakılıyor ve ‘’akış etkisi’’ bu seçeneklerimizden etkileniyor. Alex ile görüşmeyi seçip Larry’nin akışını mı bozacağız yoksa Alex’e randevu alması gerektiğini söyleyip onun tedirginliğini endişeye mi çevireceğiz.
Başka bir somut örneğe burada bakarsak bir fatura ödemesini unutan Jen için vereceğiniz 2 seçenek ve “akış etkisine” bakalım. Birinci seçenekte Jen direk çağırıp suçlamak ve direk uyarı vermek var, ikincisinde de sorumluluğu üzerinize alıp Alex yöneticisine sorunu çözmesi için insiyatif vermek var. Jen burada hareket etmezken Alex tedirginlikten kontrol kısmına geçiyor verilen görevle. Eğer ilk seçenekteki Jen’i cezalandırmayı seçseydik Alex aynı tedirginlikte kalıp üstüne bir de Jen’i de tedirginliğe itecektik.
Ayrıca oyun sırasında aldığınız kararlar neticesiyle özellikle olumsuz etkilenenler de kapınızı çalabiliyor ve sürpriz birebir randevularınız olabiliyor. Burada da akış teorisinin bahsettiğimiz 3 unsuru üzerinden değerlendirerek bir sonuç alıyorsunuz. Görevlerin netliği, vizyonun anlaşılırlığı, partnerlerden geri bildirim.
FLIGBY oyunun içinde bunun gibi yönetimsel ve ekipsel çelişkilere sizi soktuğu çok oluyor. Sürekli geç kalmalarla nasıl başa çıkıyorsunuz? Önceden randevu almadan ofisinize gelen birine tepkiniz ne olur? Peki ya bir astınızdan gelen yenilikçi bir fikir? Larry ve Joe’nun Bob ile olan aile bağları kararlarınızı etkiliyor mu?
Bazı işleri de kişilere ve yetkinliklerine göre dağıtma kararları da oldukça Liderlik stilinizi ortaya çıkarmakta ve tabiki burada doğru yanlış seçenekler yok etkileri var.
Kapsayıcı bir iş simülasyonu ve liderlik gelişimi için etkili bir araç diyebiliriz.
Simülasyonu bitirdikten hemen sonra FLIGBY’nin insan analitiği tarafından otomatik olarak oluşturulan bir değerlendirmesi ile karşılaşıyorsunuz. Oyunda izlediğiniz davranış kalıplarınızla ilgili ayrıntılı geri bildirim, daha fazla iyileştirme gerektiren alanların belirlenmesine yardımcı oluyor. Oyun beş ana başlık altında simülasyon boyunca yaptığımız seçimlere göre bizi analiz ediyor ve diğer oyuncular ile de bir karşılaştırmaya sokuyor.
- Değişime liderlik etmek; güçlendirme, gelecek odaklılık, sezgisel düşünme, katılımcılık, hissedar yönetimi ve stratejik düşünmek.
- İnsanlara liderlik etmek; aktif dinleme, dengeleme becerisi, duygusal zeka, geri bildirim, motivasyon, kişisel güçlü yönleri tanıma, ekip çalışması yönetimi.
- Sonuç odaklı olmak; iş odaklı düşünme, girişimcilik (risk alma), yürütme, önceliklendirme, zaman yönetimi, zaman baskısı altında karar verme.
- İş zekası; analitik beceri, yetki verme, bilgi toplama, organize etme.
- Koalisyonlar kurmak; girişkenlik, etkileşim kurma, iletişim, çatışma yönetimi, diplomasi, sosyal dinamikler.
FLIGBY psikoloji, oyun ve liderlik gelişiminin kesişimini temsil etmekte ve bu unsurları eğitim ve öğretime dahil etmenin çeşitli uygulamalarını ve faydalarını göstermektedir.
Yazımızın sonuna gelmişken sizleri akış teorisinin içinden gelen bir söz ile uğurlamak isterim.
‘’ Mutluluk öylece başımıza gelmez. Bizim meydana getirdiğimiz bir şeydir ve elimizden gelenin en iyisini yapmaktan geçer.’’
Bu yazı, Gamfed Türkiye gönüllüsü Berkay Muti’nin katkılarıyla yazılmıştır.
