Max Tegmark’a ait olan ve Türkçesi Pegasus Yayınlarından çıkan eser, son dönemlerde bu konuda yazılmış en iyi çalışmalardan birisi olarak düşünülmektedir. Bu düşüncenin arkasında yatan en önemli neden günümüzdeki yapay zekâ üzerine yazılan kitapların eksiklikleri ve hatalarıdır. Yapa zekâ alanında yazılmış eserlerin birçoğunun temel özelliği uzmanlar tarafından yazılmamış olmalarıdır. Elbette bir anda hayatımıza giren yapay zekâ konusunda özellikle sosyal bilimcilerin uzmanlığı zaman alacaktır. Ancak bazı yazarlar okudukları ve inceledikleri eserler ile bu açığı kapatmakta, diğerleri ise birkaç internet haberinden derledikleri yazıları sunmaktadır. Söz konusu kitapların ikinci en büyük hataları ise yapay zekâya şerhsiz övgü yağdıranlar ile katıksız karşı çıkanlar şeklinde yaklaşımlardır. Bu iki tür yaklaşım yerine diğer tüm teknolojilerde olduğu gibi yapay zekânın artılarının ve eksilerinin bir arada tarafsız ve bilimsel olarak ortaya konulması, çalışmalara daha ciddi bir kimlik kazandıracaktır. Yaşam 3.0 adlı eser buna dikkat etmiş, konuya olgusal yaklaşmıştır.
Kitabın girişi konuya hâkim olanlar için aslında etkili bir giriştir. Çünkü daha ilk cümlelerde genel yapay zekâ vurgusu yapılmaktadır. İnsanların yapay zekayı anlamakta ve yetişmekte zorlandığı bir dönemde genel yapay zekâ hedefi önemlidir. Sürecin nerelere varacağının, insanlığın on yıllar sonra nereye ulaşacağının bir ön gösterimi gibidir. Bir diğer önemli nokta bu konuda çalışanların, interneti, kriptoparayı, blockchain teknolojileri ve benzer tüm teknolojileri icat edenler ile aynı hedefte aynı idealde olduklarının vurgulanmasıdır. Bu insanların, topyekun insanlığa kendilerini adamış olmaları.
Kitap bu şekilde etkili bir giriş yaptıktan sonra yaşamın üç aşamasına önemli bir yer ayırmıştır. Burada kastedilen (sf. 44) basit biyolojik halimiz olan yaşam 1.0, kültürel donatılarımız ve yaşam 2.0, teknolojik evrelerimiz ile yaşam 3.0 evreleridir. Bildiğimiz yaşam formlarının geçirdiği evrelere rağmen yeni bir güncelleme daha görmesini savunan kitap, bunun yapay zekâ ile mümkün olup olmayacağını sorgulamaktadır. Bu anlamda eser, sadece teknik bir kitap değil, derinlikli bir düşünsel özen sergileyen felsefi bir kitaptır.
Kitapta baştan bahsedilen tarza uygun olarak, konunun tüm taraflarının görüşleri dikkate alınmıştır. Örneğin yapay zekânın insan seviyesini aşıp aşmayacağı (sf. 49), aşarsa bunun ne zaman mümkün olacağını, mümkün olursa olası sonuçlarının tamamı eleştirel yani karşılaştırmalı bir üslupla ele alınmaktadır.
Kitabın en önemli özelliklerinden birisi de yapay zekâ konusunda emek vermiş belli başlı isimlerin hepsine ve düşüncelerine yer vermesidir. Buna tekillik kavramını ortaya atan Vernor Vinge’den tutun da yapay zekâ çalışmalarına düzenli olarak maddi manevi destek veren, ilk toplantılara katılan Elon Musk da dahildir.
Kitap bol bol soru soruyor ve düşündürüyor. Ölümcül otonom silahlar, iş otomasyonu, bugünün çocuklarına kariyer tavsiyeleri, bolca boş vakit mi yoğun çalışma mı, yaşam 3.0’ın kozmos ötesine taşınması, makinelerin insanların yerini alması, zekâ ve bilinç ayrımı gibi konuları örnek olarak verebiliriz. Kesinlikle defalarca okunulası bir eser.
Bu makale Gamfed Türkiye gönüllülerinden Kürşad Özkaynar tarafından kaleme alınmıştır.
