1-) Bir Robot İyi bir iş arkadaşı olabilir mi?
Yapay zeka hayali aslında robot kelimesinden çok daha önce hayal edilen bir unsurdu. Antik Yunan’dan günümüze gelen kaynaklarda Aristo, ihtiyaç duyulduğunda yürüyen sehpalar gibi, kendi kendi çalan enstrümanlardan bahsederek bunları kölelere yaptırmaktansa sistematikle bunu sağlamaktan bahsetmişlerdir.
Robot kelimesi ise 1920’li yıllarda çek yazarın tiyatro oyununda çek dilinde zorla çalıştırılma anlamına gelen “robota” kelimesini kullanarak tümüyle fabrikalardaki sıkıcı ve rutin işleri yapan robotlardan bahsediyordu. Tıpkı günümüzde de Elon Musk’ın hiçbir insanın çalışmayacağı tümüyle robotlardan oluşan karanlık fabrikaları gibi. Neden karanlık çünkü ışığa da ihtiyaç duyulmayacak, yemek molasına da tuvalet aralarına da.
İş tanımı gereği sıkıcı olmak zorunda değildir, gönüllü yapılan işler ve girişimcilik gibi bir çok alanda çalışanlar zorla değil kendi iradeleriyle uzun süreler çalışmaktadırlar. İş tanımı bu yüzden zorla yapılan faaliyetler olarak açıklanamaz. Iş arkadaşlarını da tanımlamak için 3 unsur düşünülebilir:
1-) Bireylerin aynı iş içeriğine ve faaliyet alanına sahip olması
2-) Bireylerin aynı kurumsal bağlantıya ve ortak hedefe sahip olması
3-) bireylerin aynu statü ve sorumluluk düzeyine sahip olması.
Bir fabrikada şuanda da bir bant yapısında beraber çalışan robotla insanı düşünelim. Aynı iş faaliyetine ortak kurumsal bağlantıyla hedefe gitmektedir. Ancak 3.cü maddedeki statü ve sorumluluklarının aynısına sahip olmaları biraz zor gibi gelin bir örnekle bakalım. Afganistan’daki amerikan ordusunun bomba imha ekibinde kullandıkları “boomer” isimli robot, son görevinde tekrar görev alamayacak hale gelince mesai dostları ona bir törenle emekli etme ve Onur Madalyası takmak istedi. Ve bunlar gerçekleşti bile, bir çok selfie ve hatta dans figurleriyle “iş arkadaşlığının” 3.maddesine de erişmişti Boomer. Ancak Boomer sonrası olan robotlar da dahil, bir çok robot iş arkadaşımızın erişebildiği bir statü değildi, bazıları sadece metal tenekeler ve kesinlikle bir sorumluluk verilemez,statü kazanamazlar.
Bu yüzden tartışmalı da olsa robotlar çok ekstrem durumlar olmadıkça sadece çalışanlar olacak, çalışma arkadaşlarımız olamayacaklardır.
2-) Yaratıcı Makine – İnsan İş Birliği :
Öncelikle yapay zeka-gerçek zeka ilişkisindeki rollerin yeniden düşünülmesi gerekmekte. Köle-sahip ikilemi üzerinden sahibinin isteklerini tabiki onun vizyonu kadar gerçekleştiren bir köle midir yapay zeka? Yoksa üretim süreçlerinde insan zekasının kısıtlarında devreye giren ortak bir deneyim partnerimi? Birlikte üretmeye karar veren zekalar acaba sibernetik olarak beyinden direk mi iş birliği üzerine gidecek, yoksa yine beyinden çıkıp kelimelere döktüğümüz konuşmalar sonrası mı normalleşince düzeleceğiz.
3.Ritmin Kölesi :
Yapay Zeka özellikle insanın müzik anlayışındaki melodisel matematiği çözerek bir çok alternatik üretebilmekte. Bunların gerçek anlamda telifinin olup olmaması, varolan müzik endüstrisine hem katkı hem tehdit olan kısımları mevcuttur. Verimliliğin mükemmel modeli için yapay zekayı çok iyi entegre etmek gerekmektedir. Londra merkezli MMC şirketine göre Avrupalı startupların %40’ı yapay zeka sistemlerine entegre ettiklerinden bahsediyor ancak gerçek bir entegrasyon ne yazıkki mevcut değil. Gerçek anlamda ister tasarım ister teknoloji kısmında tam bir entegrasyon için halen beklemekteyiz.
4.Hasılat Rekorları Kıranların “Yeni Ekonomisi”
Netflix’in özellikle film öneri sistemi, filmlerin poster ve fragmanlarını kullanıcıya göre değiştirmesi ve sıralaması gerçekten yapayzekanın iş entegrasyonuna çok iyi bir örnek.Ancak bu sadece varolan içeriğin sunulumunda devamında içeriği yapayzeka ile netflix özel serilerini üretmek ve üretecekleri içerikleri öncesinde kullanıcılara sormak ya da verilerinden analiz etmek gibi çok önemli bir “yeni ekonomi” modeli ortaya koymaktadırlar. Netflix yöneticileri yakın dönemde duygusal modunuza göre uygun film önermek ve o filmi o anda yapayzekayla üretmekten bahsetmektedirler.
5.Hegemonya karşıtı Yapay Zeka :
Zanaatkar yani işe yarayan sanat üretenler yapay zekayı çok daha iyi yönlendirecek. Zanaatkarlar yeri gelirse kapitalizimin yönelttiği et yeme alışkanlıklarını yapayzeka ile azaltmayı önerecek ve kasap lobisinin öfkesini çekecek. Ancak bu şekilde daha iyi bir dünyaya yapayzeka yardımıyla varabiliriz.
Bu yazı Gamfed Türkiye kurucusu Ercan Altuğ Yılmaz tarafından kaleme alınmıştır.
