Bundan 50 bin yıl kadar önce insanoğlunun tek derdi, tek amacı hayatta kalmaktı. Yiyecek bulmak için ormanlarda dolaşıyor, vahşi hayvanlardan korunmak için ise çalılıklara saklanıyordu. Bu güdüler, davranışlarımızda belirleyici bir unsurdu. Daniel Pink Drive kitabında bu dönemi Motivasyon 1.0 olarak adlandırıyor.
İnsan topluluklarının giderek daha karmaşık hale gelmesi ile insanlar işbirliğine ihtiyaç duymaya başladı. Bu sefer güdülerimizi kontrol altına almak devreye girdi. Başkasının yemeğini çalmamak, eşine göz koymamakta buna dahildi. Hayatta kalma güdümüz hala önemliydi ama artık yeterli değildi. Ödülün peşinden gitmek, cezadan ise kaçmak olarak tanımladığımız bu dönem ise. Motivasyon 2.0 olarak adlandırıldı.
Motivasyon 2.0’a göre eğer bir iş yaptırmak istiyorsak istediğimiz davranışı ödüllendirip, istemediğimizi cezalandırmamız yeterliydi. Motivasyon 2.0 sistemini kurumlarda uzun süre kullandık. Performans ve verimliliği artırmanın yöntemi olarak ödüllendirmeyi bunlar düştüğünde ise cezalandırmayı seçtik.
Fakat gün geldi ödül/ceza sisteminin işlemediğini yakın tarihte yaşanan. Microsoft ve Wikipedia arasındaki ansiklopedi savaşında gördük. Bir tarafta Microsoft’un profesyonel yöneticelere, yazar ve editörlere yüksek ücret ödeyerek binlerce farklı konuda makaleler yazdırdığı bir ansiklopedi. Diğer tarafta ise bir şirket tarafından çıkarılmayan, insanların sırf hoş zaman geçirmek için makale yazdıkları, yazılmışları da editleyen binlerce kişinin eseri. Makale yazsın veya edit etsin diye kimse kimseye tek bir dolar ya da herhangi bir para biriminden ödeme yapmıyor. Katılımcılar bu ansiklopedi için bazen haftada 20–30 saat zaman ayırıyor hem de tek kuruş kazanmadan.
Motivasyon 2.0’ın inanışına göre böyle bir sonuç kesinlikle mümkün değildi. Hatta Wikipedia bilim yasalarına kafa tutuyordu. Yıllarca harici teşviklere hep aynı rasyonellikte tepki verdiğimiz sanılıyordu. Fakat artık günümüzde insanlar dolgun maaşlı işleri bırakıp düşük maaşlı ama bize hayattaki amacımızı daha iyi hissettiren işlere geçiyoruz. Para kazanma umudumuz hiç olmasa bile anlam bulduğumuz işlerin peşinden koşuyoruz. Anlayacağınız insanoğlunun şifresi ödül/ceza sistemi ile çözülmüyor. Onun üstünde içsel motivasyonla anlam bulduğu daha ulvi bir amaçın peşinden koşuyor. Sahi siz hayattaki yaşam amacınızı buldunuz mu?
