Özel gereksinimli bireyler için oyunlaştırma ilgi çekici ve daha dinamik bir ortam yaratabilir. Ancak özel gereksinimli tanı grubu içerisinde yer alan otizm spektrum bozukluğu olan bireyler için geleneksel oyunlaştırma teknikleri o kadar etkili olmayabilir. Çünkü OSB’li bireyler sosyal etkileşim, iletişim ve karmaşık veya soyut bilgilerin işlenmesinde güçlük yaşamaktadır. Aynı zamanda OSB’li bireyler günlük yaşamda çeşitli görevler ile karşılaştıklarında veya grup etkinliklerine katılım sağlamaları gerektiğinde duygularını ifade etmekte veya duygularını düzenlemekte güçlük yaşayabilmektedir. Oyunlaştırma ile birlikte görevin getirdiği olumsuz baskı üzerinden kalkmakta ve duygularını daha kolay düzenleyebilmektedirler. Böylece hem beceri bazlı özgüven gelişimleri desteklenecek hem de her öğrencinin güçlü ve zayıf yönleri bireyselleştirilmiş bir şekilde ele alınacağından daha iyi analiz edilmiş olacaktır.
Oyunlaştırma sadece motivasyonu sağlamakla kalmaz. Aynı zamanda OSB’li öğrenciler için problem çözme, akıl yürütme, planlama ve organizasyon gibi çeşitli bilişsel becerileri ve iletişim, öz düzenleme ve işbirliği gibi sosyal becerileri geliştirirken kendi hızlarında öğrenmelerine de olanak sağlar.
Bu yüzden geleneksel oyunlaştırma tekniklerinden ziyade otizm dostu oyunlaştırma tasarımlarının nasıl olması gerektiğine bakmakta fayda var.
Otizm Dostu Oyunlaştırma Tasarımları
1. Sosyal Etkileşim ve İletişim
OSB’li olan bazı bireyler sosyal etkileşim ve iletişimde zorluk yaşayabilir. Akran geri bildirimi veya rekabet gibi sosyal etkileşime dayanan oyunlaştırma unsurları bu öğrenciler için o kadar etkili olmayabilir.
2. Karmaşık Veya Soyut Bilgilerin İşlenmesi
OSB’li olan bazı bireyler karmaşık veya soyut bilgileri işlemede zorluk yaşayabilir. Problem çözme veya eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerine dayanan oyunlaştırma unsurları bu öğrenciler için daha zor olabilir.
3. Duyusal İşleme Sorunları
OSB’li olan bazı bireylerin belirli seslere veya görsel uyaranlara duyarlılık gibi duyusal işleme sorunları olabilir. Çok fazla görsel veya işitsel uyaran içeren oyunlaştırma unsurları bu öğrenciler için bunaltıcı veya dikkat dağıtıcı olabilir.
4. Dikkat ve Odaklanmada Zorluk
OSB’li olan bazı bireyler dikkat ve odaklanma konusunda zorluk yaşayabilir. Sürekli dikkat veya odaklanma gerektiren oyunlaştırma unsurları bu öğrenciler için daha zorlayıcı olabilir.
5. Teknolojiye Sınırlı Erişim
Teknolojik veya donanım alt yapısına dayanan görevlerde OSB’li olan bireyler erişim sağlayamayabilir. Bu ve benzeri durumlarda güçlükler yaşanabilir.
6. Kültürel ve Dilsel Engeller
Dil becerilerinde güçlük yaşayan bazı OSB’li olan bireyler, çeşitli materyalleri anlamakta ve bu materyaller ile etkileşime geçmekte dilsel veya kültürel engellerle karşılaşabilmektedir. Ana dilde mevcut olan materyal eksikliği veya belirli kavram veya yaklaşımların daha az tanıdık olması kültürel farklılıkları içerebilir.
Otizm Dostu Oyunlaştırma Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Açık ve Basit Yönergeler Kullanın
Açık, anlaşılır ve kısa bir dil kullanmak, görevler ve faaliyetler için adım adım yönergeler sağlamak önemlidir. Böylece OSB’li olan bireyler için öğrenme süreci daha kolay yönetilebilir hale getirilir.
2. Tutarlı ve Anında Geri Bildirim Sağlayın
OSB’li olan bireyler için tutarlı ve anında geri bildirim, OSB’li olan bireylerin ilerlemelerini ve öğrenme hedeflerine ulaşıp ulaşmadıklarını izlemekte oldukça önemlidir. Geribildirim açık ve beceriye dönük olmakla birlikte öğrenci bir görevi veya aktiviteyi tamamladıktan sonra mümkün olan en kısa sürede sağlanmasına özen gösterilmelidir.
3. Görsel Destekleri Kullanın
Öğrenme içeriğiyle alakalı olan ve tutarlı bir şekilde kullanım gerektiren resimler veya videolar gibi görsel destekler, yönergelerin netleşmesine ve öğrenme içeriğinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olabileceğinden OSB’li olan bireyler için faydalı olacaktır.
4. Somut Örnekler Kullanın
OSB’li olan bireyler için soyut kavramları anlamlandırmak güç ve karmaşık olabilir. Somut örneklerin ve görsel destekleyicilerin kullanılması, öğrenmeyi daha somut ve anlaşılır hale getirecektir.
5. Bireysel Hızlarında İlerlemelerine Olanak Sağlayın
OSB’li bazı bireyler bilgiyi işlemek ve anlamlandırmak için daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir. Bu yüzden bireyselleştirilmiş öğrenme tasarımları ile tüm öğrencilerin kendi hızlarında ilerlemelerine olanak sağlayın.
Kaynakça
Meyers, L. (2023, April 05). How Gamification Can Support Autistic Learners. Organization for Autism Research.
Subedi, S. (2023, January 4). Autism-Friendly Gamification in eLearning. eLearning Industry.
Elcik, Z. (2021, October 06). Why is Gamification an Effective Tool for Autistic Students? Organization for Autism Research.
Bu yazı, Gamfed Türkiye gönüllülerinden Melisa Durmuş tarafından kaleme alınmıştır.
